Tiếp công dân trực tuyến – góc nhìn từ chuyên gia và người dân

Toàn cảnh một buổi tiếp công dân trực tuyến nhìn từ điểm cầu Trụ sở TCDTW. Ảnh: TH

Tiếp công dân là một trong những kênh quan trọng thể hiện mối liên hệ giữa Nhà nước với Nhân dân, góp phần củng cố niềm tin của người dân vào chính quyền. Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy hình thức tiếp công dân trực tiếp vẫn còn nhiều hạn chế về thời gian, khoảng cách và nguồn lực. Vì vậy, việc bổ sung hình thức tiếp công dân trực tuyến trong dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung Luật Tiếp công dân, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo đang được giới chuyên gia và dư luận quan tâm. 

TS. Mai Văn Duẩn, Phó Trưởng Ban tiếp công dân tỉnh Bắc Ninh: "Quy định này là cần thiết và phù hợp với bối cảnh hiện nay"

Việc đưa hình thức tiếp công dân trực tuyến vào Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiếp công dân là cần thiết và phù hợp với bối cảnh hiện nay.

Thứ nhất, trong thời đại chuyển đổi số, quy định này sẽ góp phần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong lĩnh vực tiếp công dân, khiếu nại, tố cáo. Cùng với Hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về khiếu nại, tố cáo, việc tiếp công dân trực tuyến do Thanh tra Chính phủ triển khai thời gian qua đã khẳng định hiệu quả trong hỗ trợ cải cách hành chính, nâng cao tính hiện đại, minh bạch của hoạt động tiếp dân.

Thứ hai, sau hơn hai năm triển khai thí điểm và gần hai năm thực hiện chính thức mô hình tiếp công dân trực tuyến, kết quả cho thấy hình thức này góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tiếp dân. Việc tiếp công dân trực tuyến yêu cầu thủ trưởng cơ quan, đơn vị trực tiếp tham gia, từ đó tăng cường kiểm tra, giám sát trách nhiệm của người đứng đầu cấp dưới, hạn chế tình trạng tiếp công dân hình thức, chiếu lệ.

Đặc biệt, hình thức trực tuyến tạo điều kiện để “ba mặt một lời” – người khiếu nại, người bị khiếu nại và người giải quyết có thể cùng đối thoại công khai, minh bạch. Người tiếp công dân có thể chỉ đạo trực tiếp người có trách nhiệm giải quyết vụ việc trước sự chứng kiến của công dân. Điều này buộc các bên liên quan phải nâng cao ý thức trách nhiệm, bảo đảm tiến độ, chất lượng giải quyết và hạn chế tình trạng chậm trễ, né tránh.

Thứ ba, trong điều kiện địa lý cách trở, việc tiếp công dân trực tuyến giúp khắc phục khó khăn về đi lại, tiết kiệm thời gian, chi phí cho cả người dân và cơ quan Nhà nước. Thực tiễn cho thấy hình thức này đã góp phần hạn chế tình trạng khiếu kiện đông người, vượt cấp, đồng thời giúp lãnh đạo các cơ quan Trung ương và địa phương thuận tiện hơn trong việc tiếp dân định kỳ hoặc đột xuất.

Thứ tư, các buổi tiếp công dân trực tuyến có thể được ghi âm, ghi hình, giúp tăng tính nghiêm túc, chuẩn mực trong ứng xử, trả lời của cán bộ, lãnh đạo. Đây cũng là nguồn tư liệu hữu ích phục vụ công tác tổng kết, nghiên cứu, rút kinh nghiệm, góp phần nâng cao chất lượng hoạt động tiếp dân trong toàn hệ thống.

Có thể nói, việc thể chế hóa hình thức tiếp công dân trực tuyến trong Luật là một bước tiến quan trọng, đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa công tác tiếp công dân, vừa bảo đảm quyền tiếp cận của người dân, vừa nâng cao hiệu quả, trách nhiệm, minh bạch trong hoạt động của cơ quan hành chính Nhà nước. 

Bà Trần Thị Phương Mai, Chánh Thanh tra Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam: "Tiếp công dân trực tuyến là bước tiến quan trọng trong xây dựng chính quyền điện tử, phù hợp xu thế chuyển đổi số quốc gia"

Quy định bổ sung hình thức tiếp công dân trực tuyến là bước tiến mang tính đột phá, phù hợp xu hướng hiện đại hóa nền hành chính công, góp phần nâng cao hiệu quả tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và thắt chặt niềm tin giữa người dân với chính quyền.

Trên thực tế, nhiều người dân cao tuổi, ở khu vực vùng sâu, vùng xa hoặc có hoàn cảnh đặc biệt sẽ gặp khó khăn trong việc đến trực tiếp trụ sở tiếp công dân. Việc quy định tiếp công dân bằng hình thức trực tuyến nhằm tạo điều kiện thuận tiện, giúp công dân trong những trường hợp trên vẫn được tiếp nhận khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh kịp thời. Công dân không mất thời gian đi lại, việc giải đáp được thực hiện nhanh chóng từ cơ sở, điều này giúp tiết kiệm thời gian, chi phí cũng như giải quyết các bức xúc, vướng mắc từ sớm, từ xa. Ngoài ra, thực hiện tiếp công dân trực tuyến cũng sẽ hạn chế tình trạng khiếu kiện đông người, vượt cấp. Nếu tiếp công dân trực tiếp, cả người dân và cơ quan chính quyền địa phương mất nhiều thời gian và công sức đi lại, gây nên tình trạng tụ tập đông người làm mất an ninh, trật tự công cộng. Vì vậy, việc tiếp công dân trực tuyến sẽ đảm bảo thuận lợi, tiết kiệm nhân lực, thời gian, chi phí cho công tác tiếp công dân định kỳ hay đột xuất của lãnh đạo các cơ quan Trung ương, địa phương và người dân khiếu kiện.

Có thể thấy, việc luật hóa hình thức tiếp công dân trực tuyến nâng cao hiệu quả tiếp công dân, giảm tải cho các điểm tiếp dân truyền thống, đồng thời tăng tính công khai, minh bạch và khả năng giám sát nhờ việc lưu trữ, quản lý dữ liệu điện tử. Đây được coi là bước tiến quan trọng trong xây dựng chính quyền điện tử, phù hợp xu thế chuyển đổi số quốc gia, đồng thời góp phần công khai, minh bạch trong hoạt động của bộ máy hành chính.

Tuy nhiên để triển khai được hình thức tiếp công dân trực tuyến cần bảo đảm các điều kiện về hạ tầng kỹ thuật để kết nối giữa trụ sở tiếp công dân cấp xã, phường với trụ sở tiếp công dân cấp tỉnh, thành phố, giữa trụ sở tiếp công dân cấp tỉnh, thành phố với trụ sở tiếp công dân Trung ương; bảo đảm an toàn, an ninh mạng; giữ bí mật thông tin của người tố cáo; lưu trữ hồ sơ, tài liệu liên quan đến việc tiếp công dân. Đồng thời cần tổ chức tập huấn, đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ, công chức thực hiện công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo nói chung và tiếp công dân trực tuyến nói riêng; tuyên truyền, phổ biến, hướng dẫn người dân về hình thức tiếp công dân trực tuyến để bảo đảm tuân thủ đúng quy định pháp luật. 

Bà Đàm Thị Phượng, Phó Chủ tịch UBND, Giám đốc Trung tâm Phục vụ Hành chính công xã Bế Văn Đàn (Cao Bằng): "Hình thức tiếp công dân trực tuyến sẽ trở thành kênh tương tác hiện đại, tiện lợi và minh bạch, giúp người dân tiếp cận cơ quan Nhà nước dễ dàng hơn"

Việc bổ sung hình thức tiếp công dân trực tuyến trong dự thảo Luật là một bước tiến quan trọng, phù hợp với xu hướng chuyển đổi số trong quản lý nhà nước và cải cách hành chính. Thực tế ở cấp xã, nhiều người dân gặp khó khăn về đi lại, thời gian công việc hoặc sức khỏe, khiến việc trực tiếp đến trụ sở UBND để phản ánh, kiến nghị, khiếu nại hay tố cáo chưa thật thuận lợi. Khi có hình thức trực tuyến, họ có thể gửi ý kiến, hồ sơ, tài liệu và đối thoại trực tiếp với cán bộ có thẩm quyền mà không phải di chuyển xa, tiết kiệm thời gian, chi phí và nâng cao hiệu quả công tác tiếp dân.

Từ góc độ tổ chức, việc triển khai tiếp công dân trực tuyến giúp giảm áp lực về số lượng người đến trụ sở cùng lúc, bảo đảm trật tự và tạo điều kiện thuận lợi cho việc lưu trữ, quản lý hồ sơ, theo dõi tiến độ giải quyết. Đồng thời, góp phần nâng cao trách nhiệm của cán bộ tiếp dân, minh bạch hóa quy trình và gia tăng niềm tin của người dân vào chính quyền cơ sở.

Tuy nhiên, để hình thức này thực sự hiệu quả, cần đầu tư hạ tầng công nghệ, bảo đảm an toàn thông tin, xác thực danh tính và bảo mật dữ liệu. Đồng thời, cần xây dựng quy trình chuẩn thống nhất, từ tiếp nhận đến xử lý, trả lời, để tránh hình thức, đảm bảo công bằng và hiệu lực pháp lý. Cán bộ tiếp dân cũng cần được tập huấn kỹ năng giao tiếp và xử lý tình huống trong môi trường trực tuyến, vừa bảo đảm nghiêm túc, vừa duy trì thái độ thân thiện, cầu thị với người dân.

Khi được triển khai đồng bộ và bài bản, hình thức tiếp công dân trực tuyến sẽ trở thành kênh tương tác hiện đại, tiện lợi và minh bạch, giúp người dân tiếp cận cơ quan Nhà nước dễ dàng hơn, đồng thời nâng cao hiệu quả quản lý và củng cố niềm tin của xã hội vào chính quyền địa phương. 

Ông Nguyễn Văn Tuy, Bí thư Chi bộ Tổ dân phố số 9, phường Phúc Lợi (Hà Nội): "Điều này giúp người dân không phải đi lại vất vả, vừa tiết kiệm thời gian, vừa đỡ tốn kém chi phí"

Tôi thấy việc bổ sung hình thức tiếp công dân trực tuyến là rất cần thiết. Nếu người dân có thể gửi ý kiến, hồ sơ, hoặc trao đổi trực tiếp qua mạng trực tuyến sẽ rất thuận tiện. Điều này giúp người dân không phải đi lại vất vả, vừa tiết kiệm thời gian, vừa đỡ tốn kém chi phí.

Nhưng tôi cũng mong muốn hình thức này được triển khai thực sự hiệu quả. Người dân gửi phản ánh qua trực tuyến cần phải được lắng nghe, ghi nhận và trả lời rõ ràng, giống như khi trực tiếp đến trụ sở. Hệ thống phải dễ dùng, đơn giản, để người già, người ít rành công nghệ cũng có thể thao tác được. Ngoài ra, việc bảo mật thông tin cá nhân rất quan trọng, vì nhiều nội dung phản ánh là riêng tư, nhạy cảm. Nếu không bảo đảm, người dân sẽ ngần ngại, không dám gửi ý kiến.

Tôi tin rằng, nếu thực hiện đúng cách, tiếp công dân trực tuyến sẽ giúp người dân gần gũi hơn với cơ quan Nhà nước, tạo ra sự đối thoại bình đẳng, thuận tiện. Điều đó không chỉ giúp người dân bày tỏ ý kiến, mà còn giúp cơ quan biết được tâm tư, nguyện vọng của dân sớm hơn, xử lý nhanh hơn. Như vậy, ai cũng được phục vụ tốt hơn và cảm thấy công bằng, được tôn trọng.

Tôi cho rằng, chỉ cần thuận tiện, dễ sử dụng, được trả lời đầy đủ, thì kênh trực tuyến sẽ thực sự có ích, giúp người dân dễ dàng tiếp cận chính quyền và nâng cao niềm tin vào cơ quan Nhà nước.

Bà Bùi Thị Yến, chuyên viên UBND phường Đại Mỗ (Hà Nội): "Hình thức tiếp công dân trực tuyến sẽ đưa chính quyền đến gần dân hơn"

Việc bổ sung hình thức tiếp công dân trực tuyến trong dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiếp công dân, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo là một quy định rất cần thiết và kịp thời trong bối cảnh chuyển đổi số đang được đẩy mạnh ở các cơ quan hành chính nhà nước. Đây là bước tiến quan trọng trong cải cách hành chính nhằm hiện đại hóa hoạt động tiếp công dân, nâng cao chất lượng giải quyết khiếu nại, tố cáo và đẩy mạnh cải cách hành chính gắn với chuyển đổi số, đồng thời góp phần thúc đẩy xây dựng chính quyền điện tử, nâng cao hiệu lực, hiệu quả, phục vụ người dân ngày càng tốt hơn.

Mô hình tiếp công dân trực tuyến không chỉ mang lại lợi ích cho người dân như tiết kiệm thời gian, chi phí, minh bạch thông tin mà còn giúp cơ quan Nhà nước nâng cao hiệu quả quản lý, phòng, chống tiêu cực; hạn chế tình trạng khiếu kiện đông người, vượt cấp. Qua đó, đưa chính quyền đến gần dân hơn; tăng niềm tin của xã hội vào hiệu quả công tác tiếp công dân.

Tuy nhiên, dưới góc độ thực tiễn ở cấp phường, để quy định này thực sự khả thi, cần đặc biệt quan tâm tới điều kiện cơ sở vật chất, nhân lực và quy trình bảo mật thông tin. Hiện nay, nhiều xã, phường chưa có đường truyền ổn định hoặc cán bộ còn thiếu kỹ năng vận hành hệ thống; việc xác thực điện tử với công dân lớn tuổi hoặc không có thiết bị thông minh vẫn còn khó khăn.

Do đó, bên cạnh việc xây dựng quy trình pháp lý rõ ràng; đầu tư cơ sở vật chất phục vụ cho việc tiếp công dân trực tuyến được thực hiện tốt nhất; quan tâm đào tạo kiến thức và kỹ thuật, tổ chức tập huấn thường xuyên cho cán bộ tiếp công dân; cần có quy chế bảo mật và chia sẻ dữ liệu giữa các cấp chính quyền, tránh tình trạng trùng lặp hoặc rò rỉ thông tin. Khi mọi quy trình được minh bạch, mọi phản ánh được ghi nhận và phản hồi nhanh chóng, niềm tin của người dân vào chính quyền sẽ được củng cố mạnh mẽ.