Tuyến đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng chính thức khởi công: Động lực mới cho kết nối liên vùng và phát triển bền vững

Nghi thức bấm nút khởi công tại các điểm cầu, Dự án thành phần 1 chính thức bước vào giai đoạn triển khai. Ảnh: Bùi Bình

Buổi lễ được tổ chức đồng thời tại 5 điểm cầu gồm ga Lào Cai (điểm cầu trung tâm), ga Phú Thọ (tỉnh Phú Thọ), ga Bắc Hồng (TP Hà Nội), ga Lương Tài (tỉnh Hưng Yên) và ga Hải Dương Nam (TP Hải Phòng). Việc tổ chức đồng loạt tại nhiều địa phương thể hiện quy mô lớn, tính lan tỏa sâu rộng và sự phối hợp chặt chẽ giữa Trung ương và các địa phương trong triển khai một dự án hạ tầng giao thông trọng điểm quốc gia.

Tham dự buổi lễ có Phó Thủ tướng Chính phủ Bùi Thanh Sơn; lãnh đạo các bộ, ban, ngành Trung ương; Đại sứ Trung Quốc tại Việt Nam Hà Vĩ; lãnh đạo các tỉnh, thành phố có tuyến đường sắt đi qua; cùng đại diện Bộ Xây dựng, Ban Quản lý dự án Đường sắt, các nhà thầu, đơn vị tư vấn và đông đảo Nhân dân vùng dự án.

Công trình trọng điểm quốc gia – nền tảng cho kết nối liên vùng chiến lược

Tuyến đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng là một trong những công trình, dự án trọng điểm quốc gia, nằm trong chuỗi 234 dự án, công trình được khởi công, khánh thành, thông xe kỹ thuật trên cả nước, với tổng mức đầu tư hơn 3,4 triệu tỷ đồng, chào mừng Ngày Toàn quốc kháng chiến và Đại hội XIV của Đảng.

Dự án được Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư tại Nghị quyết số 187 ngày 19/2/2025. Tuyến chính dài khoảng 390,9 km, tuyến nhánh 27,9 km, sử dụng khổ đường tiêu chuẩn 1.435 mm, vận chuyển chung hành khách và hàng hóa. Tốc độ thiết kế đạt 160 km/h đối với tuyến chính; 120 km/h với đoạn qua đầu mối Hà Nội và 80 km/h tại các đoạn còn lại.

Tuyến đi qua 6 tỉnh, thành phố gồm Lào Cai, Phú Thọ, Hà Nội, Bắc Ninh, Hưng Yên và Hải Phòng; kết nối ray với hệ thống đường sắt Trung Quốc tại Lào Cai và kết thúc tại ga cảng Lạch Huyện (đặc khu Cát Hải, TP Hải Phòng). Tổng mức đầu tư toàn dự án hơn 203.200 tỷ đồng, thực hiện bằng vốn đầu tư công, phấn đấu hoàn thành chậm nhất vào năm 2030.

Khi hoàn thành, tuyến đường sắt này sẽ hình thành trục vận tải xương sống nối vùng Tây Bắc với đồng bằng sông Hồng và cửa ngõ biển lớn nhất miền Bắc, góp phần giảm tải cho đường bộ, hạ chi phí logistics, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và thúc đẩy liên kết vùng theo chiều sâu.

Quyết tâm chính trị cao, bảo đảm tiến độ và định hướng phát triển bền vững

Dự án thành phần 1 – đầu tư hạ tầng kết nối các ga trên tuyến và quảng trường ga – có tổng mức đầu tư 3.298 tỷ đồng, nhằm kết nối từ các tuyến đường bộ hiện hữu hoặc theo quy hoạch địa phương đến 21 ga trên toàn tuyến. Đến nay, dự án đã hoàn thành đầy đủ các thủ tục theo quy định, đủ điều kiện khởi công.

Phát biểu tại buổi lễ, ông Nguyễn Danh Huy, Thứ trưởng Bộ Xây dựng khẳng định: “Tuyến đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với phát triển kinh tế – xã hội, là bước đột phá chiến lược trong xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại theo tinh thần Văn kiện Đại hội XIII của Đảng”.

Lãnh đạo Bộ Xây dựng nhấn mạnh, việc triển khai dự án thể hiện quyết tâm chính trị cao của Chính phủ trong hiện thực hóa các chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước; đồng thời khẳng định đường sắt là phương thức vận tải xanh, có nhiều ưu thế vượt trội về tiết kiệm năng lượng, giảm phát thải khí nhà kính, phù hợp với mục tiêu Net Zero và định hướng phát triển bền vững.

Các tuyến đường sắt hiện đại, đặc biệt là tuyến xuyên quốc gia như Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng, không chỉ tạo động lực tăng trưởng kinh tế mà còn góp phần bảo vệ môi trường, nâng cao chất lượng sống và bảo đảm phát triển hài hòa giữa kinh tế – xã hội – sinh thái.

Biểu tượng hợp tác Việt Nam – Trung Quốc và sự đồng thuận từ các địa phương

Phát biểu tại buổi lễ, Đại sứ Trung Quốc tại Việt Nam Hà Vĩ bày tỏ vui mừng khi dự án chính thức khởi công, khẳng định đây là dự án hợp tác trọng điểm được lãnh đạo cao nhất của hai Đảng, hai Nhà nước đặc biệt quan tâm. Đại sứ nhấn mạnh, dự án sẽ góp phần nâng cao hiệu quả vận tải xuyên biên giới, giảm chi phí logistics, đáp ứng nhu cầu thương mại song phương ngày càng tăng và thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội của hai nước.

Quyền Giám đốc Ban Quản lý dự án Đường sắt Mai Vinh Việt cho biết, Lễ khởi công Dự án thành phần 1 là dấu mốc quan trọng, thể hiện quyết tâm hiện thực hóa chủ trương phát triển kết cấu hạ tầng giao thông chiến lược của Đảng và Nhà nước. Thành công của dự án là kết quả từ sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, sự phối hợp trách nhiệm của các bộ, ngành, địa phương và sự đồng thuận của Nhân dân vùng dự án.

Đại diện liên danh nhà thầu, Binh đoàn 12 (Tổng Công ty Xây dựng Trường Sơn – Bộ Quốc phòng) cam kết thi công công trình an toàn, đúng tiến độ, bảo đảm chất lượng, sử dụng hiệu quả nguồn vốn đầu tư, đồng thời giữ vững an ninh, trật tự trong suốt quá trình triển khai.

Tại buổi lễ, ông Nguyễn Tuấn Anh, Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai, khẳng định việc tỉnh được lựa chọn là điểm cầu trung tâm mang ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Tuyến đường sắt, đặc biệt đoạn qua Lào Cai dài trên 143 km, với 5 nhà ga và 4 trạm tác nghiệp kỹ thuật, sẽ mở rộng không gian phát triển, đưa Lào Cai trở thành trung tâm logistics, du lịch và giao thương quốc tế của vùng Tây Bắc.

Ông cho biết, dự án có khối lượng giải phóng mặt bằng rất lớn, liên quan đến hơn 6.500 hộ dân, tổng diện tích thu hồi gần 1.300 ha, với chi phí khoảng 8.200 tỷ đồng. Tỉnh cam kết thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư công khai, minh bạch, bảo đảm đời sống và sinh kế lâu dài cho người dân.

Sau nghi thức bấm nút khởi công tại các điểm cầu, Dự án thành phần 1 chính thức bước vào giai đoạn triển khai. Đây là bước khởi đầu quan trọng, mở ra kỳ vọng về một tuyến vận tải hiện đại, đồng bộ, góp phần tăng cường kết nối liên vùng, liên vận quốc tế, thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội, bảo đảm quốc phòng – an ninh và đóng góp thiết thực cho tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước trong giai đoạn mới.