Bình Phước "giữ lửa" nghề truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số

Nổi bật tại huyện Hớn Quản, trong 102 ấp, có 77 ấp, sóc là đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống, chiếm 22,05% dân số toàn huyện. Nhiều nghề thủ công truyền thống, mang nét đặc sắc riêng như dệt thổ cẩm, đan, nấu rượu cần, gốm, chế tác nhạc cụ âm nhạc truyền thống... vẫn còn được người dân lưu giữ.

Bà Thị Mương, người có uy tín dân tộc S'tiêng ở ấp Bù Dinh (xã Thanh An) được nhiều người biết đến như là “đầu tàu” trong nghề dệt thổ cẩm tại địa phương với những sản phẩm tinh xảo, hoa văn độc đáo, đậm bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc S'tiêng. Thời gian qua, bà Mương cùng các chị em trong ấp đã thành lập Tổ dệt thổ cẩm tại ấp Bù Dinh. Bà truyền dạy các hội viên phụ nữ, các thế hệ con cháu có đam mê học nghề. Bà cũng thành lập và duy trì một đội múa cồng chiêng hơn 30 người; trực tiếp truyền dạy, hướng dẫn về ý nghĩa, cách thức sử dụng, di chuyển khi biểu diễn.

Bà Thị Mương chia sẻ: Thế hệ trẻ bây giờ ít quan tâm đến các nghề truyền thống của dân tộc. Do đó, việc truyền dạy cho thế hệ trẻ về những nghề này là rất cần thiết, cần được quan tâm hơn, để văn hóa đặc sắc của dân tộc được lưu giữ, tránh mai một.

Tại xã Thanh An, bà Thị Giôn ở ấp Lồ Ô cũng là người rất tâm huyết trong việc “giữ lửa” nghề dệt thổ cẩm. Thời gian qua, bà đã vận động nhiều phụ nữ trong ấp cùng tham gia dệt vải, làm ra sản phẩm hoàn chỉnh. Bà còn vận động, tập hợp chị em trong ấp tham gia lớp học nghề dệt thổ cẩm để giữ gìn và phát huy nghề truyền thống của dân tộc.

Trong xu thế hội nhập và phát triển, trước sự thay đổi của xã hội hiện đại, một số nghề có giá trị văn hóa truyền thống dần bị mai một. Đứng trước nguy cơ đó, huyện Hớn Quản đã chú trọng bảo tồn và phát huy nghề truyền thống của đồng bào các dân tộc; trong đó có thực hiện  Đề án “Bảo tồn và phát triển nghề truyền thống của các dân tộc thiểu số tại chỗ trên địa bàn huyện”.

Đề án được tích hợp, lồng ghép với Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi để tiếp thêm nguồn lực cho địa phương. Đồng thời thực hiện tuyên truyền, cử cán bộ xuống tận bản làng để vận động, khuyến khích người dân tham gia bảo tồn giá trị văn hóa của làng nghề; quy hoạch phát triển vùng nguyên liệu gắn với từng nghề truyền thống… Đề án cũng hỗ trợ kinh phí mở các lớp đào tạo, vận động, thu hút cán bộ khoa học kỹ thuật giỏi, nghệ nhân, những người lớn tuổi là già làng, người có uy tín, trưởng thôn tham gia dạy nghề miễn phí cho người dân, đặc biệt là đồng bào vùng sâu, vùng xa.

Phó trưởng Phòng Dân tộc huyện Hớn Quản Phạm Trung cho biết: Nghề truyền thống chỉ có thể được bảo tổn, phát triển khi các sản phẩm làng nghề trở thành hàng hóa, mang lại thu nhập cho người dân. Do đó, huyện đã phát triển một số sản phẩm nghề truyền thống đạt tiêu chuẩn OCOP, tổ chức ngày hội văn hóa các dân tộc; trưng bày triển lãm, xuất bản một số ấn phẩm giới thiệu về nghề, sản phẩm truyền thông nhằm quảng bá rộng rãi các sản phẩm làng nghề...

Dệt thổ cẩm là 1 trong 3 nghề truyền thống được lựa chọn hỗ trợ và bảo tồn theo Đề án nên huyện Hớn Quản có 2 tổ dệt thổ cẩm được duy trì bảo tồn. Nghề dệt thủ công truyền thống của đồng bào đã được duy trì trong các thôn, ấp của các xã trong huyện. Năm 2024, huyện phối hợp với Trung tâm dạy nghề Hội Nông dân tỉnh tổ chức mở 2 lớp dạy nghề truyền thống dệt thổ cẩm với 80 người tham gia. Đối với người S'tiêng, nghề đan lát, nấu rượu cần là nét văn hóa rất riêng, mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc nên huyện cũng đã chọn để hỗ trợ. Thời gian tới, huyện tiếp tục mở các lớp truyền dạy nghề truyền thống của dân tộc thiểu số, ông Phạm Trung thông tin.

Để bảo tồn và phát huy giá trị của nghề thủ công truyền thống cần sự vào cuộc, chung tay, góp sức của cộng đồng, trong đó cần sự nỗ lực của chính đồng bào. Khi thực hiện đồng bộ các giải pháp sẽ giúp đồng bào phát triển nghề truyền thống, góp phần xóa đói, giảm nghèo, nâng cao đời sống, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc trước những biến đổi nhanh chóng của cuộc sống hiện đại.

Cuối năm 2024, UBND tỉnh Bình Phước đã ban hành kế hoạch triển khai việc bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc thiểu số (S'tiêng, M'nông, Khmer). Qua đó, đẩy mạnh thông tin, tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cộng đồng, nhất là đồng bào S’tiêng, M’nông, Khmer trong việc bảo tồn, phát huy giá trị, xây dựng đời sống văn hóa.../.

K GỬIH