Phó Tổng Thanh tra Thường trực Nguyễn Văn Quảng nói về giải quyết phá sản doanh nghiệp

Trước khi thảo luận tại tổ, Quốc hội nghe tờ trình, báo cáo thẩm tra Dự án Luật Phá sản sửa đổi. Trình bày tờ trình, Chánh án TAND Tối cao Lê Minh Trí cho biết, dự thảo luật lần này đưa ra 5 chính sách lớn, nhằm tháo gỡ những điểm nghẽn trong giải quyết vụ việc phá sản.

Quy định của dự thảo luật cũng nhằm đáp ứng yêu cầu khơi thông nguồn lực, hỗ trợ sản xuất kinh doanh, thúc đẩy kinh tế, xây dựng môi trường kinh doanh lành mạnh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Đề xuất tạm ứng ngân sách để chi phí phá sản cho doanh nghiệp

Dự thảo Luật Phá sản gồm 89 điều, 8 chương, trong đó bổ sung 22 điều mới, sửa đổi, bổ sung 62 điều, giữ nguyên 5 điều. Một trong những vấn đề còn ý kiến khác nhau, TAND Tối cao xin ý kiến Quốc hội là chi phí phục hồi, phá sản, tạm ứng chi phí phục hồi, phá sản.

Theo cơ quan chủ trì soạn thảo luật - TAND Tối cao, thực tiễn cho thấy điểm nghẽn lớn trong đình trệ các vụ việc là tạm ứng chi phí phá sản, chi trả chi phí phá sản khi doanh nghiệp, hợp tác xã không còn tiền, hoặc còn tài sản nhưng không thể bán để đảm bảo chi phí thực hiện phá sản.

Vì thế, TAND Tối cao nhất trí đề xuất chọn phương án 1 - quy định tạm ứng chi phí phá sản, nguồn chi trả chi phí phá sản trong trường hợp trên do Ngân sách nhà nước đảm bảo.

Tiền tạm ứng này sẽ được hoàn trả ngay vào ngân sách khi bán được tài sản của doanh nghiệp, hợp tác xã.

Quan điểm thứ 2 thì cho rằng, tạm ứng chi phí phá sản, nguồn chi trả chi phí phá sản trong trường hợp trên được bảo đảm thông qua Quỹ Phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ theo quy định của Luật Hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ và các quỹ khác theo quy định của pháp luật có nội dung hỗ trợ doanh nghiệp.

Nêu quan điểm của cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho hay đa số thành viên ủy ban nhất trí với đề xuất của cơ quan trình.

Tuy nhiên, với cơ chế hỗ trợ của Nhà nước cho doanh nghiệp, hợp tác xã trong giai đoạn phục hồi, một số ý kiến khác đề nghị cân nhắc quy định tiêu chí, căn cứ xác định đơn vị đủ điều kiện phục hồi và trách nhiệm của các chủ thể, tránh tình trạng lợi dụng kéo dài, tăng thêm hiệt hại cho các bên có liên quan so với việc cho áp dụng ngay thủ tục phá sản.

Trung bình một vụ phá sản kéo dài khoảng 18- 24 tháng, thậm chí 36 tháng

Về tranh chấp trong quá trình tiến hành thủ tục phá sản, quy định hiện nay chưa thống nhất giải quyết. Theo Chánh án Lê Minh Trí cho biết, hiện có hai quan điểm khác nhau.

Quan điểm thứ nhất cho rằng, giao cho tòa án đang giải quyết phá sản giải quyết toàn bộ các tranh chấp mà tòa án, trọng tài đã đình chỉ và các tranh chấp liên quan doanh nghiệp, hợp tác xã phát sinh trong quá trình giải quyết phá sản. Quyết định giải quyết tranh chấp có thể bị đề nghị xem xét lại, kiến nghị với Chánh án Tòa án đã ra quyết định.

Hai là, giữ nguyên phương án như hiện hành.

“TAND Tối cao nhất trí và thể hiện dự án luật theo quan điểm thứ nhất”, ông Trí nêu.

Đưa ra lý do, TAND Tối cao cho hay, tình trạng các tranh chấp hiện nay phải trải qua nhiều cấp xét xử, dẫn tới chậm giải quyết dứt điểm nên vụ việc phá sản ách tắc, kéo dài, nên cần có cơ chế đặc biệt để giải quyết điểm nghẽn này.

Nếu giải quyết tranh chấp trong phá sản như trình tự tố tụng dân sự sẽ phải trải qua nhiều vòng tố tụng, từ đó không thể tuyên bố doanh nghiệp, hợp tác xã phá sản hoặc không thể thi hành toàn bộ tài sản đã được phân chia, tư cách pháp nhân của doanh nghiệp, hợp tác xã đã chấm dứt.

Dự thảo luật cũng bổ sung thủ tục phục hồi, phá sản rút gọn với doanh nghiệp, hợp xã có ít chủ nợ, số nợ nhỏ hoặc doanh nghiệp, hợp tác xã có quy mô nhỏ; bổ sung nguyên tắc ưu tiên áp dụng thủ tục phục hồi trước thủ tục phá sản…

Góp ý tại tổ, Phó Tổng Thanh tra Thường trực Thanh tra Chính phủ Nguyễn Văn Quang (đại biểu Quốc hội đoàn Đà Nẵng) cho rằng, vấn đề khó nhất, vướng nhất hiện nay là thời gian thực hiện vụ phá sản.

“Nếu chúng ta không áp dụng trình tự, thủ tục đặc biệt thì hiệu quả giải quyết một vụ phá sản không đạt được”, ông Quảng nhìn nhận.

Đánh giá hiệu quả kinh tế khi bổ sung thủ tục phục hồi với doanh nghiệp

Về bổ sung thủ tục phục hồi với doanh nghiệp, theo ông Quảng, cần đánh giá hiệu quả kinh tế và hiệu quả quản lý Nhà nước.

Bởi theo ông Quảng, những doanh nghiệp đã đến mức độ xem xét thủ tục phá sản, đặt ra vấn đề doanh nghiệp phục hồi lại được, có khả năng trả nợ, dù có ý nghĩa song cần quan tâm khả năng thực tế.

“Một doanh nghiệp đã đến mức các chủ nợ phải yêu cầu phá sản, mà chúng ta lại bàn đến thủ tục cho doanh nghiệp này phục hồi bằng các biện pháp biện pháp đặc biệt, trong đó có sử dụng ngân sách nhà nước, thì cần đánh giá về khả thi và hiệu quả kinh tế, cũng như quản lý Nhà nước đối với hoạt động này”, ông Quảng nêu.

Vấn đề quan trọng nữa được Quảng đề cập là kinh phí chi trả cho các hoạt động phục hồi và phá sản. Dự thảo luật đang gộp kinh phí phục hồi và kinh phí phá sản vào một, theo ông Quảng là không phù hợp. Bởi, kinh phí phục hồi khác kinh phí làm thủ tục phá sản.

Ông nêu thực tế, hai thủ tục này đều có vướng mắc, đó là kinh phí đảm bảo duy trì hoạt động của doanh nghiệp trong khi chờ thủ tục phá sản. Đặc biệt, là kinh phí duy tu bảo dưỡng và đảm bảo tài sản không hỏng hóc, xuống cấp và mất giá trị.

Theo Phó Tổng Thanh tra Thường trực Thanh tra Chính phủ, cần phân định rõ kinh phí, nội dung liên quan tới thủ tục phục hồi và thủ tục phá sản, vì chính trong dự án luật đang thiết kế hai nội dung này độc lập.

“Dự thảo luật đưa ra nguyên tắc ưu tiên áp dụng thủ tục phục hồi trước, sau đó mới áp dụng thủ tục phá sản. Như vậy, kinh phí và hoạt động phải ưu tiên cho doanh nghiệp trước, chỉ khi nào không thể phục hồi được mới làm thủ tục phá sản. Vì vậy, tôi mới đề nghị đánh giá hiệu quả kinh tế, cũng như hiệu quả quản lý Nhà nước đối với việc triển khai 2 thủ tục này”, ông Quảng góp ý.

Ông cũng đề xuất phải có trình tự đặc biệt khi cơ quan thẩm quyền (là tòa án) xác định khả năng không phục hồi được thì phải chuyển rất nhanh sang thủ tục rút gọn để làm thủ tục phá sản. Có như vậy mới đảm bảo thời gian, giảm chi phí, nhất là thiệt hại cho doanh nghiệp, chủ nợ, chi phí ngân sách Nhà nước phải bỏ ra.