Hoàn thiện cơ chế phong tỏa tài khoản đối tượng thanh tra - Góc nhìn chuyên gia pháp lý

Luật sư Đỗ Trúc Lâm - Giám đốc điều hành của Hãng Luật Lâm Trí Việt chia sẻ về cơ chế phong tỏa tài khoản của đối tượng thanh tra. Ảnh: C.T

Kế thừa quy định từ Luật Thanh tra năm 2022

Luật sư Đỗ Trúc Lâm - Giám đốc điều hành của Hãng Luật Lâm Trí Việt cho biết, trong Luật Thanh tra năm 2022, quyền yêu cầu phong tỏa tài khoản của đối tượng thanh tra được xác lập rõ ràng. Điều 80 và Điều 81 trao cho người ra quyết định thanh tra và trưởng đoàn thanh tra quyền “yêu cầu tổ chức tín dụng phong tỏa tài khoản của đối tượng thanh tra” nhằm kịp thời ngăn chặn hành vi tẩu tán, hủy hoại tài sản.

Đáng chú ý, Điều 90 của Luật quy định cụ thể căn cứ, thủ tục, trách nhiệm thực hiện, trong đó yêu cầu việc phong tỏa phải được thực hiện bằng văn bản, nêu rõ mục đích, thời điểm và trách nhiệm các bên. Trên cơ sở đó, Nghị định số 43/2023/NĐ-CP đã hướng dẫn chi tiết tại các Điều 40 đến 45, bao gồm căn cứ yêu cầu phong tỏa, thủ tục gửi quyết định, nghĩa vụ thông báo cho chủ tài khoản và cơ chế hủy bỏ phong tỏa khi hết căn cứ.

Như vậy, khung pháp lý năm 2022 đã tạo nền tảng pháp lý tương đối đầy đủ cho việc áp dụng biện pháp phong tỏa tài khoản trong hoạt động thanh tra.

Hoàn thiện và nâng cấp trong Luật Thanh tra năm 2025

Liên quan đến việc phong tỏa tài khoản của đối tượng thanh tra quy định trong Luật Thanh tra năm 2025, luật sư Đỗ Trúc Lâm cho biết, Luật Thanh tra năm 2025 tiếp tục kế thừa tinh thần của Luật 2022, đồng thời hoàn thiện kỹ thuật lập pháp và tăng cường hiệu lực thực thi. Các Điều 38, 39 và 48 tiếp tục trao thẩm quyền yêu cầu phong tỏa tài khoản cho người ra quyết định thanh tra và trưởng đoàn thanh tra, với quy định rõ ràng về căn cứ, trách nhiệm và yêu cầu bằng văn bản.

Điểm đáng chú ý nhất nằm ở Nghị định số 216/2025/NĐ-CP, được ban hành để hướng dẫn thi hành Luật Thanh tra 2025. Nghị định này duy trì cấu trúc tương tự Nghị định số 43/2023/NĐ-CP, nhưng bổ sung, cụ thể hóa và hoàn thiện các nội dung quan trọng như:

Xác định phạm vi phong tỏa, Điều 59 quy định phong tỏa “một phần hoặc toàn bộ số dư trên tài khoản” - điểm mới so với quy định trước đây, giúp cơ quan thanh tra linh hoạt trong áp dụng biện pháp, đồng thời bảo đảm quyền lợi chính đáng của tổ chức, cá nhân liên quan.

Quy định rõ cơ chế gia hạn phong tỏa, Điều 63 đã nêu rõ trách nhiệm yêu cầu gia hạn nếu thời gian phong tỏa hết nhưng vẫn cần thiết tiếp tục áp dụng. Quy định này khắc phục khoảng trống pháp lý trước đây, phòng ngừa trường hợp đối tượng lợi dụng thời điểm kết thúc phong tỏa để tẩu tán tài sản.

Về tăng cường bảo đảm quyền và nghĩa vụ của các bên, Nghị định số 216/2025/NĐ-CP đã quy định cơ chế thông báo, trách nhiệm của tổ chức tín dụng, các cơ quan liên quan và nghĩa vụ cung cấp thông tin, qua đó tăng tính minh bạch và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của đối tượng thanh tra.

“Có thể thấy, nếu như Luật Thanh tra 2022 đã tạo nền móng quan trọng thì Luật Thanh tra 2025 và Nghị định 216/2025/NĐ-CP đã phát triển lên tầm cao mới, tạo cơ sở pháp lý hoàn chỉnh và hiệu lực hơn, đáp ứng yêu cầu thực tiễn, đặc biệt trong bối cảnh đẩy mạnh thu hồi tài sản tham nhũng, thất thoát”- luật sư Lâm chia sẻ.

Theo luật sư Lâm, biện pháp phong tỏa tài khoản của đối tượng thanh tra không phải là điểm mới chỉ xuất hiện trong Luật Thanh tra 2025. Tuy nhiên, khung pháp lý năm 2025 đã mở rộng, cụ thể hóa và hoàn thiện cơ chế này, tăng tính khả thi, minh bạch và hiệu quả trong thực tiễn. Điều này thể hiện sự đổi mới, hoàn thiện trong tư duy quản lý Nhà nước, đồng thời khẳng định quyết tâm của Đảng và Nhà nước trong việc phòng, chống tham nhũng, tiêu cực và bảo vệ tài sản Nhà nước.

Với hành lang pháp lý mạnh mẽ và rõ ràng hơn, cơ quan thanh tra có thêm công cụ hữu hiệu để kịp thời ngăn chặn hành vi tẩu tán tài sản, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động thanh tra và củng cố niềm tin của Nhân dân vào sự nghiêm minh của pháp luật.