Luật Phòng, chống ma túy sửa đổi để phù hợp sắp xếp bộ máy, giảm thủ tục hành chính

Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang, thừa uỷ quyền của Thủ tướng Chính phủ, trình bày tóm tắt tờ trình dự án Luật. Ảnh: Cổng TTĐT Quốc hội

Kết quả 3 năm thi hành và mục đích sửa đổi luật

Sau hơn ba năm triển khai, Luật Phòng, chống ma túy năm 2021 (hiệu lực từ 1/1/2022) đã tạo cơ sở pháp lý vững chắc, giúp công tác phòng ngừa, đấu tranh với tội phạm ma túy đạt nhiều kết quả quan trọng.

Việc phòng, chống, quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy, cai nghiện ma túy được thực hiện chặt chẽ, hiệu lực, hiệu quả hơn, góp phần bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, tạo môi trường ổn định cho phát triển kinh tế, xã hội.

Thời gian qua, Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương, giải pháp nhằm tăng cường, nâng cao hiệu quả phòng, chống và kiểm soát ma túy, bảo đảm tính xuyên suốt giữa hoạt động giảm cung với giảm cầu.

Đặc biệt, đã có sự thay đổi căn bản, hiệu quả trong công tác cai nghiện ma túy.

Thực hiện chỉ đạo của cấp có thẩm quyền, nhiệm vụ quản lý Nhà nước về cai nghiện ma túy và quản lý sau cai nghiện đã được chuyển từ Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội cũ về Bộ Công an. Đây là một thay đổi lớn, đòi hỏi phải có sự điều chỉnh đồng bộ trong hệ thống pháp luật.

Bên cạnh những thành tựu, đã phát sinh một số vướng mắc, bất cập cần được tháo gỡ.

Tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khoá XV, Chính phủ đã trình Quốc hội dự án Luật Phòng, chống ma tuý (sửa đổi).

Theo đó, mục đích chính của việc sửa đổi luật nhằm:

Thể chế hóa chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về sắp xếp tổ chức, tinh gọn bộ máy, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, cải cách tư pháp, cải cách hành chính; tuân thủ các quy định của Hiến pháp năm 2013.

Hoàn thiện cơ sở pháp lý về trách nhiệm quản lý Nhà nước của các cơ quan, tổ chức về phòng, chống ma túy, đảm bảo phù hợp với việc sắp xếp tổ chức bộ máy của các bộ, ngành, địa phương.

Hoàn thiện cơ sở pháp lý về kiểm soát các hoạt động hợp pháp liên quan đến ma túy, quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy, cai nghiện ma túy để bảo đảm phù hợp với mô hình tổ chức bộ máy mới và khắc phục những khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn thi hành.

Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Văn hóa và xã hội của Quốc hội cũng thể hiện sự nhất trí cao với sự cần thiết phải sửa đổi luật theo tờ trình của Chính phủ, đồng thời khẳng định hồ sơ dự án luật đã bảo đảm đầy đủ theo quy định.

Dự án Luật Phòng, chống ma tuý (sửa đổi) được xem xét tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khoá XV. Ảnh: Cổng TTĐT Quốc hội

Tập trung vào cắt giảm và phân quyền

Một trong những điểm đáng chú ý trong sửa đổi lần này là nội dung liên quan cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính và phân quyền, phân cấp.

Thực hiện chủ trương "một tổ chức, một người có thể đảm nhiệm nhiều việc, nhưng một việc chỉ do một tổ chức, một người chủ trì và chịu trách nhiệm chính", dự thảo Luật sửa đổi theo hướng giao công an cấp xã trực tiếp thực hiện, chịu trách nhiệm nên đã giảm thủ tục hành chính công an cấp xã báo cáo, giúp UBND cấp xã thực hiện tại 5 thủ tục hành chính.

Cụ thể là các thủ tục liên quan đến: Quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy; lập danh sách người sử dụng trái phép chất ma túy; đăng ký cai nghiện ma túy tự nguyện tại gia đình, cộng đồng; lập hồ sơ đề nghị áp dụng biện pháp đưa đi cơ sở cai nghiện ma túy bắt buộc đối với người từ đủ 12 đến dưới 18 tuổi; lập danh sách, đưa ra khỏi danh sách người nghiện ma túy, người bị quản lý sau cai nghiện ma túy.

Việc sửa đổi, bổ sung quy định nhằm phân quyền, phân cấp cho trưởng công an cấp xã, Giám đốc Công an cấp tỉnh, Chủ tịch UBND cấp tỉnh là một điểm nhấn lớn trong dự thảo.

Điều này bảo đảm sự phù hợp với mô hình tổ chức chính quyền địa phương mới và việc chuyển nhiệm vụ quản lý nhà nước về cai nghiện ma túy về Bộ Công an.

Cụ thể, dự thảo đã chuyển thẩm quyền từ chủ tịch UBND cấp xã sang trưởng công an cấp xã ở nhiều nội dung, nhằm đẩy mạnh việc phân cấp, phân quyền trong quản lý Nhà nước.

Chuyển thẩm quyền nhận kết quả xét nghiệm dương tính của người có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính từ chủ tịch UBND cấp xã sang trưởng công an cấp xã.

Điều này giúp trưởng công an cấp xã trực tiếp ra quyết định và thực hiện quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy, giảm thủ tục báo cáo và thời gian ra quyết định.

Phân định thẩm quyền rõ ràng giữa chủ tịch UBND cấp xã và trưởng công an cấp xã trong quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy. trưởng công an cấp xã trực tiếp chịu trách nhiệm và ra quyết định quản lý.

Chuyển thẩm quyền lập, đưa ra khỏi danh sách người sử dụng trái phép chất ma túy từ UBND cấp xã sang công an xã.

Chuyển thẩm quyền đăng ký cai nghiện ma túy tự nguyện hoặc đăng ký điều trị nghiện bằng thuốc thay thế từ chủ tịch UBND cấp xã sang trưởng công an cấp xã.

Chuyển trách nhiệm quản lý cai nghiện ma túy tự nguyện tại gia đình, cộng đồng từ chủ tịch UBND cấp xã sang trưởng công an cấp xã. Đồng thời, sửa đổi trách nhiệm từ chủ tịch UBND cấp huyện thành trách nhiệm của Chủ tịch UNND cấp tỉnh, Giám đốc Công an cấp tỉnh trong công tác quản lý cai nghiện và quản lý sau cai nghiện ma túy.

Cùng với đó, các quy định về kiểm soát các hoạt động hợp pháp liên quan đến ma túy cũng được hoàn thiện, bổ sung để vừa kiểm soát chặt chẽ, vừa tạo cơ sở pháp lý thuận lợi cho doanh nghiệp phát triển kinh tế.

Các quy định về thời hạn, quy trình cai nghiện, quản lý người sử dụng, người cai nghiện tại gia đình, cộng đồng, điều trị bằng thuốc thay thế cũng được điều chỉnh để đảm bảo đồng bộ, thống nhất với các luật chuyên ngành khác và phù hợp với điều kiện thực tiễn nước ra hiện nay và những năm tiếp theo.

Tiến sĩ Luật Ngô Ngọc Diễm nhận định, với những sửa đổi trên, dự án Luật Phòng, chống ma túy, khi được thông qua sẽ tạo ra một hành lang pháp lý chặt chẽ hơn. Đồng thời, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác phòng, chống ma túy trong tình hình mới. Đặc biệt là phù hợp với việc tinh gọn bộ máy và tăng cường vai trò của lực lượng công an trong công tác quản lý xã hội.