Cuộc chiến chống lạm phát bước vào ‘giai đoạn đau đớn’

Áp lực lạm phát hạ nhiệt nhưng vẫn cao dai dẳng

Theo Financial Times, tỷ lệ lạm phát toàn phần ở hầu hết các nền kinh tế trên thế giới đã giảm mạnh kể từ mùa thu năm ngoái. Tuy nhiên, tỷ lệ lạm phát cốt lõi (đã loại trừ các sản phẩm có giá biến động cao như năng lượng và lương thực, thực phẩm) vẫn ở mức cao hoặc gần với mức cao nhất trong nhiều thập kỷ. Đây cũng được coi là thước đo sức ép giá cả tốt hơn so với tỷ lệ lạm phát toàn phần.

Việc lạm phát vẫn ở mức cao hơn nhiều so với mục tiêu 2% đã khiến giới hoạch định chính sách các ngân hàng trung ương lo lắng.

Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) mới đây đã tăng lãi suất cơ bản thêm 0,25 điểm phần trăm, đồng thời nâng dự báo lạm phát trong những năm tới. ECB cũng cho biết, gần như chắc chắn sẽ làm điều tương tự trong cuộc họp chính sách tháng 7.

Còn tại Mỹ, Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) dù tạm thời dừng tăng lãi suất trong tháng 6, nhưng đã nhận định lạm phát còn lâu mới thực sự bị kiềm chế và cảnh báo về những đợt tăng tiếp theo. Phát biểu trong phiên điều trần trước Hạ viện Mỹ hồi tuần trước, Chủ tịch Fed Jerome Powell nhấn mạnh sự cần thiết của việc tăng lãi suất khi cho biết “việc đưa lạm phát về mức mục tiêu 2% vẫn là một quá trình dài”.

Nền kinh tế đối mặt với “giai đoạn đau đớn”

Những động thái tăng lãi suất của các ngân hàng trung ương đã làm gia tăng lo ngại về triển vọng kinh tế. Các cuộc khảo sát kinh doanh mới nhất đã chỉ ra sự suy giảm mạnh hơn dự kiến ở Eurozone, Anh và Úc, trong khi tăng trưởng kinh tế Mỹ cũng giảm nhẹ.

Tại Eurozone, kết quả khảo sát cho thấy hoạt động kinh tế đã chậm lại trong tháng 6 và là mức thấp nhất trong năm tháng qua, chủ yếu do hoạt động sản xuất công nghiệp bị ảnh hưởng nặng nề. Chỉ số Nhà quản trị mua hàng (PMI) tổng hợp của khu vực đã giảm từ mức 52,8 trong tháng 5 xuống 50,3 trong tháng 6.

“Thực tế cho thấy rằng, cú hích từ việc nền kinh tế mở cửa trở lại đối với hoạt động dịch vụ đang dần hết động lực, trong khi môi trường kinh tế vẫn đang trì trệ”, chuyên gia kinh tế Bert Colijn tại ING nhận định, “một quí tăng trưởng âm khác là điều hoàn toàn có thể xảy ra”.

Tình hình tương tự cũng diễn ra tại các nền kinh tế lớn khác. Tại Vương quốc Anh, chỉ số PMI tổng hợp giảm từ mức 54 trong tháng 5 xuống 52,8 trong tháng 6, trong khi chỉ số PMI của Úc cũng giảm từ 51,6 xuống 50,5. Ngành sản xuất tiếp tục cho thấy sự thu hẹp hoạt động, trong khi ngành dịch vụ tăng trưởng chậm lại với kết quả thấp hơn dự kiến.

Hoạt động kinh doanh cũng hạ nhiệt tại Mỹ, khi chỉ số PMI tổng hợp theo khảo sát của S&P Global giảm từ 54,3 trong tháng 5 xuống 53 trong tháng 6. Các doanh nghiệp trong lĩnh vực dịch vụ của Mỹ chỉ ghi nhận mức tăng trưởng khiêm tốn, trong khi hoạt động sản xuất tiếp tục giảm do số lượng đơn đặt hàng thấp.

Một thách thức lớn khác đối với nỗ lực kiềm chế lạm phát là thị trường lao động vẫn còn thắt chặt quá mức ở cả hai bên bờ Đại Tây Dương. Cựu chủ tịch Fed Ben Bernanke và cựu chuyên gia kinh tế trưởng của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) Olivier Blanchard đã cảnh báo rằng tiền lương cần phải tăng với tốc độ tương tự như tốc độ tăng năng suất để có thể tạo ra bất kỳ tác động có ý nghĩa nào đối với lạm phát.

Những yếu tố này đã làm dấy lên lo ngại rằng các ngân hàng trung ương sẽ phải tiếp tục vật lộn để có thể đưa lạm phát về mức mục tiêu 2% mà không xóa sạch tăng trưởng kinh tế. Trong một khảo sát mới nhất của Bloomberg, các chuyên gia kinh tế dự báo Mỹ vẫn có thể tránh được suy thoái trong năm nay, với GDP đi ngang trong quí 3 và sụt giảm nhẹ trong quí 4. Thế nhưng, trong trường hợp này, lạm phát được dự báo sẽ tăng nhanh hơn.

Điều này đồng nghĩa với việc các ngân hàng trung ương sẽ phải hành động quyết liệt hơn nữa nếu muốn thực hiện mục tiêu chống lạm phát của mình. Ông Torsten Slok, chuyên gia Kinh tế trưởng tại Apollo Global Management cho biết: “Cách duy nhất để giảm lạm phát xuống mức mục tiêu 2% là hạn chế hết mức nhu cầu tiêu thụ và làm nền kinh tế chậm lại một cách đáng kể hơn nữa”.

Theo bà Carl Riccadonna, chuyên gia Kinh tế trưởng về Mỹ tại BNP Paribas, những động thái như vậy sẽ đẩy nền kinh tế đối mặt với rủi ro lớn. Bà nói: “Chặng đường tiếp theo của việc cải thiện các số liệu lạm phát sẽ khó khăn hơn. Nó sẽ gây ra nhiều sự đau đớn hơn, và nỗi đau đó thậm chí có thể dẫn đến suy thoái kinh tế vào nửa cuối năm”.

Hành động quá nhiều vẫn tốt hơn là không làm gì

Trong khi giới chức các ngân hàng trung ương vẫn tỏ ra cứng rắn trong cuộc chiến chống lạm phát, giới đầu tư vẫn tỏ ra nghi ngờ về quyết tâm thực sự của các nhà hoạch định chính sách. Một cuộc khảo sát của Bank of America với 81 nhà quản lý quỹ có thu nhập cố định cho thấy, 60% số người được hỏi nghĩ rằng các ngân hàng trung ương sẽ chấp nhận mức lạm phát 2-3% nếu điều đó giúp tránh được suy thoái kinh tế. Chỉ hơn một phần tư số người được hỏi nghĩ rằng các ngân hàng trung ương sẵn sàng chấp nhận một cuộc suy thoái để có thể kiềm chế lạm phát hơn nữa.

Một số nhà kinh tế cũng cho rằng lạm phát cốt lõi sớm muộn cũng sẽ giảm theo lạm phát toàn phần, cho phép các ngân hàng trung ương không cần đẩy lãi suất lên quá cao. Đề cập đến khu vực Eurozone, ông Martin Wolburg, nhà kinh tế tại Công ty bảo hiểm Generali của Ý, cho biết: “Nếu nhìn vào áp lực giá, có thể thấy chúng sẽ sớm giảm xuống. Lạm phát giá sản xuất đã gần như bằng không và giá thấp hơn tại nhà máy sẽ sớm chuyển tới tay người tiêu dùng”.

Tuy nhiên, các quan chức vẫn tỏ ra thận trọng trước những kỳ vọng về việc lạm phát sẽ hạ nhiệt. Ông Joachim Nagel, người đứng đầu Ngân hàng Trung ương Đức, đã cảnh báo lạm phát là một “con thú rất tham lam” và việc ngừng tăng lãi suất sẽ là “sai lầm lớn nhất”.

Bà Isabel Schnabel, thành viên ban điều hành của ECB, cũng cho biết việc loại bỏ lạm phát cao vẫn “đầy rủi ro” và việc các nhà hoạch định chính sách “mắc sai lầm vì tăng lãi suất quá nhiều, vẫn tốt hơn sai lầm vì tăng quá ít”.

Chuyên gia Adam Posen của Viện Kinh tế Quốc tế Peterson và là cựu thành viên của Ủy ban Chính sách tiền tệ, Ngân hàng Trung ương Anh cũng ủng hộ quan điểm này, và nhấn mạnh rằng các ngân hàng trung ương như Fed cần phải làm nhiều hơn nữa để đạt được sự ổn định về giá cả. “Ý tưởng cho rằng lạm phát sẽ giảm bớt mà không cần hành động gì thêm là một canh bạc rất tồi”, ông Posen nói.

Ông Posen cũng gợi ý rằng các nhà hoạch định chính sách của Fed có thể cân nhắc nới lỏng mục tiêu lạm phát từ 2% lên 3%, để tránh tác động quá lớn đến nền kinh tế. “Nếu họ làm vậy, chúng ta có thể thoát khỏi chuyện này chỉ bằng một cú hạ cánh gập ghềnh. Nhưng nếu không, các biện pháp thắt chặt chính sách tiền tệ có thể đẩy nền kinh tế vào một cuộc suy thoái thực sự”.