Tạo lập và nhận diện rõ nét bản sắc đô thị Thủ đô

Thay đổi diện mạo khu vực hồ Gươm

Chương trình số 03-CTr/TU của Thành uỷ Hà Nội về “Chỉnh trang đô thị, phát triển đô thị và kinh tế đô thị giai đoạn 2021-2025” với 19 chỉ tiêu và 56 nhiệm vụ cụ thể, tác động đến mọi mặt của đời sống xã hội. Song, với việc triển khai bài bản, nghiêm túc, khoa học, có sự tham gia của cả hệ thống chính trị, sau 4 năm thực hiện, chương trình đã đạt nhiều kết quả đáng ghi nhận.

Chương trình đạt được 9/19 chỉ tiêu, trong đó, công tác cải tạo công viên, vườn hoa đạt sự chuyển biến rõ nét với 62 công viên, vườn hoa được cải tạo, đạt 137,7%.

Đặc biệt, là sự quyết liệt trong triển khai thực hiện, một số nhiệm vụ khó như: Dự án đường Huỳnh Thúc Kháng kéo dài, hồ Đống Đa, địa chỉ số 6 Đào Duy Anh, phố ẩm thực Nguyễn Văn Tuyết… Hay việc phát triển các tuyến phố đi bộ ở các quận, huyện; xây dựng công viên tại quận Hà Đông, công viên Phùng Khoang, hồ điều hòa Mai Dịch, dự án đường Vành đai 4… đã đem đến sự thay đổi diện mạo đáng kể cho nhiều địa phương.

Tại quận Hoàn Kiếm, nhằm cụ thể hóa Chương trình số 03-CTr/TU của Thành uỷ Hà Nội về “Chỉnh trang đô thị, phát triển đô thị và kinh tế đô thị giai đoạn 2021-2025”, quận đã xây dựng các chương trình, kế hoạch triển khai bài bản. Quận ủy Hoàn Kiếm đã ban hành Chương trình số 04-CTr/QU ngày 6/8/2021 về “Cải tạo, chỉnh trang và phát triển đô thị quận Hoàn Kiếm”. Trên cơ sở đó, mới đây, UBND quận đã triển khai công tác chuẩn bị đầu tư dự án cải tạo, chỉnh trang vườn hoa Lý Thái Tổ.

Trước đó, thực hiện chỉ đạo của Trung ương, Thành ủy, UBND TP về triển khai nghiên cứu, đầu tư xây dựng các không gian công cộng xung quanh hồ Hoàn Kiếm, phục vụ cộng đồng, UBND quận Hoàn Kiếm đã triển khai Quy hoạch khu vực quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục và Khu vực không gian công cộng phía Đông hồ Hoàn Kiếm.

Trong đó, quận xác định định hướng chính về không gian là bảo tồn hình ảnh đặc trưng của khu vực hồ Gươm; cải thiện các cảnh quan xung quanh hồ Gươm, bảo tồn, tôn tạo, quản lý bảo vệ theo Luật Di sản văn hóa xung quanh các công trình di tích có giá trị trên các tuyến phố Đinh Tiên Hoàng, Lý Thái Tổ, Hàng Khay;

Bảo tồn, tôn tạo không gian kiến trúc cảnh quan các công trình có giá trị về lịch sử, văn hóa, cách mạng, như: Đền Ngọc Sơn, đền Bà Kiệu, Bưu điện Hà Nội, Trung tâm Thương mại Tràng Tiền, khu vực tượng đài Cảm tử để Tổ quốc quyết sinh...; bổ sung các công trình phục vụ tiện ích công cộng phục vụ du lịch, văn hóa chất lượng cao; cải thiện điều kiện về hạ tầng đô thị và môi trường cho khu vực…

Việc tổ chức lại không gian khu vực phía Đông hồ Hoàn Kiếm là một phần trong kế hoạch tổng thể nhằm bảo tồn và phát huy giá trị khu di tích lịch sử quốc gia đặc biệt hồ Hoàn Kiếm.

Các dự án cải tạo Quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục, chỉnh trang vườn hoa Lý Thái Tổ, vườn hoa Đền Bà Kiệu cùng với vườn hoa hồ Hoàn Kiếm, vườn hoa Diên Hồng… sẽ làm thay đổi diện mạo khu vực hồ Hoàn Kiếm và phụ cận theo hướng văn minh, hiện đại, song vẫn bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa lịch sử của khu vực này.

Cùng đó, việc hạ giải tòa nhà 1-3-5 Đinh Tiên Hoàng “Hàm cá mập” tại vị trí phía Bắc hồ Hoàn Kiếm và di dời 12 trụ sở cơ quan, một số hộ dân tại vị trí phía Đông hồ Hoàn Kiếm sẽ góp phần hình thành một không gian công cộng gồm các công trình kiến trúc có giá trị và cây xanh, quảng trường gắn với ga ngầm C9 của tuyến đường sắt đô thị số 2 Nam Thăng Long - Trần Hưng Đạo. Khi hoàn thành, khu vực này sẽ trở thành một không gian sinh hoạt văn hóa - nghệ thuật, quảng bá và giới thiệu về giá trị di sản hồ Hoàn Kiếm và các di tích xung quanh hồ.

Tạo lập và nhận diện đô thị Thủ đô

Đánh giá về chủ trương quy hoạch phía Đông hồ Hoàn Kiếm, các chuyên gia cho rằng trong bối cảnh yêu cầu cần có sự đổi mới về kiến trúc cảnh quan đô thị để đưa Hà Nội cùng cả nước bước vào kỷ nguyên vươn mình, trong đó xem bảo tồn và phát huy các giá trị không gian kiến trúc cảnh quan di sản di sản lõi của Thủ đô để trở thành động lực tạo lập rõ nét hơn tính bản sắc và nhận diện của đô thị; đồng thời trở thành một trong những động lực để phát triển bền vững kinh tế - xã hội.

Các chuyên gia cũng cho rằng việc cải tạo không gian khu vực phía Đông hồ Hoàn Kiếm là việc rất cần thiết, đặc biệt trong giai đoạn phát triển, xây dựng Thủ đô hiện nay.

Trong đó, việc phá bỏ toà nhà "Hàm cá mập" và một số công trình ảnh hưởng đến cảnh quan hồ Gươm là cần thiết để mở rộng Quảng trường Đông Kinh - Nghĩa Thục trở thành điểm nhấn của hồ Hoàn Kiếm, là không gian sáng tạo, không gian cộng đồng, không gian biểu diễn.

KTS Phạm Hoàng Phương - Viện Kiến trúc quốc gia (Bộ Xây dựng) chia sẻ: Khác với cách làm trước đây, việc nghiên cứu quy hoạch chỉnh trang khu vực phía Đông hồ Hoàn Kiếm lần này hướng tới tăng cường không gian công cộng, không gian mở, phục vụ cộng đồng Nhân dân Thủ đô, ngoài xem xét ngoài các yếu tố vật thể kiến trúc còn nghiên cứu đầy đủ giá trị về cảnh quan, cây xanh, gìn giữ và phát huy các giá trị kiến trúc của các di sản văn hóa và công trình kiến trúc có giá trị, ứng dụng các giải pháp khoa học công nghệ mới trong chiếu sáng và trang trí… được xem là đã có được một hướng tiếp cận tương đối đồng bộ, bài bản, khoa học.

Còn theo KTS Trần Huy Ánh, Ủy viên Thường vụ Hội Kiến trúc sư Hà Nội cho biết, vào năm 2009, UBND TP Hà Nội và Hội Kiến trúc sư Việt Nam đã phối hợp tổ chức cuộc thi chỉnh trang kiến trúc, cải tạo không gian hồ Gươm và vùng kế cận. Cuộc thi nhận được nhiều tác phẩm của các kiến trúc sư, mới mong muốn mở rộng không gian công cộng nhưng còn thận trọng. Nhiều công trình kiến trúc được để lại do liên quan đến lợi ích của chủ đầu tư.

Nay theo chủ trương quy hoạch không gian khu vực phía Đông hồ Hoàn Kiếm, theo hướng tăng cường không gian công cộng, không gian mở, phục vụ cộng đồng Nhân dân Thủ đô. “Đây là tư duy cách mạng, đột phá, loại bỏ các lợi ích vật chất, hướng tới đem lại không gian cộng cộng xứng đáng dành cho khu vực trung tâm văn hoá – lịch sử của Thăng Long – Hà Nội”, KTS Trần Huy Ánh nhận định.