Hội Dầu khí Việt Nam cam kết đồng hành trong chuyển dịch năng lượng xanh

Bối cảnh chuyển dịch năng lượng cấp bách tại đô thị

Toàn cầu đang bước vào giai đoạn tăng tốc thực hiện các cam kết khí hậu, trong đó mục tiêu trung hòa carbon là ưu tiên hàng đầu. Ở Việt Nam, các đô thị lớn như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh đang đối mặt với tình trạng ô nhiễm không khí gia tăng, hạ tầng giao thông quá tải, mật độ phương tiện cao và mức tiêu thụ nhiên liệu hóa thạch lớn. Giao thông và công nghiệp được xác định là hai nguồn phát thải hàng đầu, đóng góp đáng kể vào mức PM2.5 và CO₂ tại các đô thị.

Những thống kê gần đây cho thấy khu vực đô thị chiếm khoảng 70% tổng tiêu thụ năng lượng và có tốc độ tăng 7-10% mỗi năm, kéo theo áp lực lớn trong thực hiện cam kết phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050. Việc chuyển đổi sang năng lượng sạch vì thế không còn là lựa chọn, mà đã trở thành một nhiệm vụ cấp bách để bảo đảm phát triển bền vững, nâng cao chất lượng sống, tăng sức cạnh tranh kinh tế và thu hút đầu tư quốc tế.

Anh hùng Lao động, TS Nguyễn Hùng Dũng - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội Dầu khí Việt Nam trình bày tham luận với chủ đề: “Định hướng phát triển hệ sinh thái nhiên liệu sạch của ngành Dầu khí trong thúc đẩy chuyển dịch năng lượng tại các đô thị lớn” (Ảnh: ĐK).

Xu thế chung trên thế giới là phát triển hệ sinh thái năng lượng xanh với các loại nhiên liệu sạch như LNG, CNG, LPG, hydrogen xanh... đi kèm hệ thống giao thông đô thị ít phát thải. Ngành Dầu khí Việt Nam, với vai trò nòng cốt trong đảm bảo an ninh năng lượng, buộc phải thích ứng, tái cấu trúc và đầu tư vào công nghệ mới để giữ vai trò dẫn dắt thị trường năng lượng tương lai.

Thách thức đặt ra trong chuyển đổi sang nhiên liệu sạch

Anh hùng Lao động, TS Nguyễn Hùng Dũng chỉ rõ, ngành Dầu khí đang đứng trước nhiều thách thức trong hành trình chuyển đổi. Thứ nhất, hạ tầng kỹ thuật và công nghệ: để phát triển LNG, CNG, hydrogen hay biofuel thế hệ mới, cần đầu tư mạnh cho kho cảng, công nghệ xử lý, hệ thống phân phối và tiêu chuẩn an toàn. Đây là bài toán vốn lớn, thời gian dài và đòi hỏi tính đồng bộ trong quy hoạch.

Thứ hai, bài toán kinh tế và chính sách: các công nghệ mới như hydrogen xanh, biofuel thế hệ II, CCUS có chi phí cao, thời gian thu hồi vốn dài, chưa có cơ chế thị trường rõ ràng. Khung pháp lý thiếu đồng bộ dễ khiến doanh nghiệp đối diện rủi ro khi đầu tư.

Thứ ba, nguồn nhân lực và năng lực R&D: chuyển dịch năng lượng xanh đòi hỏi đội ngũ chuyên môn sâu, cập nhật công nghệ thế giới và tăng cường hợp tác quốc tế. Đây là khoảng trống cần được lấp đầy bằng đào tạo, chuyển giao công nghệ và hợp tác với các tập đoàn lớn.

Nếu không có chính sách khuyến khích đủ mạnh từ Nhà nước cùng sự tham gia của các tổ chức tín dụng, quỹ đầu tư và doanh nghiệp, Việt Nam sẽ khó đạt mục tiêu xanh hóa năng lượng đô thị.

Thuận lợi để Petrovietnam tiên phong phát triển nhiên liệu sạch

Dù đối mặt với nhiều thách thức, TS Nguyễn Hùng Dũng nhấn mạnh, ngành Dầu khí Việt Nam sở hữu nền tảng đặc biệt để dẫn dắt quá trình chuyển dịch năng lượng sạch.

Trước hết, Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam (Petrovietnam) và các đơn vị thành viên có hệ thống hạ tầng năng lượng đồng bộ và hiện đại xây dựng qua hàng chục năm với mạng lưới kho cảng, đường ống dẫn dầu khí, nhà máy lọc hóa dầu, chế biến khí, cùng hơn 13.000 cửa hàng xăng dầu. Đây là lợi thế lớn để mở rộng cung ứng xăng sinh học E5, E10, tiến tới E20; đồng thời phát triển LNG, CNG và sau này là hydrogen. Trong đó, Tổng công ty Dầu Việt Nam (PVOIL) có lợi thế vượt trội về mạng lưới phân phối, tạo nền tảng quan trọng để thúc đẩy sử dụng nhiên liệu sinh học trong giao thông đô thị.

Petrovietnam và các đơn vị thành viên có hệ thống hạ tầng năng lượng đồng bộ và hiện đại với mạng lưới kho cảng, đường ống dẫn dầu khí, nhà máy lọc hóa dầu, chế biến khí... là lợi thế lớn để mở rộng cung ứng xăng sinh học E5, E10, tiến tới E20 và phát triển LNG (Ảnh: ĐK)

Bên cạnh đó, các kho LNG Thị Vải và Sơn Mỹ với công suất hơn 10 triệu tấn/năm đang tạo trục cung ứng khí - điện LNG sạch cho khu vực phía Nam và miền Trung. Các dự án điện khí LNG như Nhơn Trạch 3 và 4 khi đi vào vận hành sẽ góp phần thay thế điện than, giảm mạnh phát thải từ hệ thống điện quốc gia.

Cùng với sản phẩm DEF - Phú Mỹ Xanh do Tổng công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí (PVFCCo - Phú Mỹ) sản xuất, đạt chuẩn ISO 22241 và chứng nhận SGS, đã nhanh chóng được phân phối rộng rãi qua hệ thống PVOIL. Sản phẩm giúp giảm tới 90% lượng NOx từ động cơ diesel, giải pháp thiết thực cho giao thông đô thị, phù hợp với lộ trình siết chặt tiêu chuẩn khí thải ở Việt Nam.

Cùng với đó, chuỗi giá trị khí - điện - đạm và năng lực kỹ thuật biển của Tổng công ty CP Dịch vụ Kỹ thuật Dầu khí Việt Nam (PTSC), Liên doanh Vietsovpetro đang mở ra cơ hội lớn để ngành Dầu khí tham gia các lĩnh vực mới như điện gió ngoài khơi, hydrogen xanh, amoniac xanh, CCUS... hình thành chuỗi giá trị tích hợp: LNG - hydrogen - điện gió - carbon.

Đề xuất và cam kết của Hội Dầu khí Việt Nam

Nhận thức sâu sắc vai trò của ngành Dầu khí trong quá trình chuyển dịch năng lượng quốc gia, Hội Dầu khí Việt Nam xác định nhiệm vụ trọng tâm là thúc đẩy nghiên cứu, ứng dụng và hoàn thiện hệ sinh thái nhiên liệu sạch, góp phần giảm phát thải tại các đô thị và hướng đến phát triển bền vững. Từ đó, TS Nguyễn Hùng Dũng đề xuất một số giải pháp và khuyến nghị trọng tâm nhằm đẩy nhanh chuyển đổi năng lượng xanh tại đô thị:

Một là, phát triển mạnh hệ sinh thái nhiên liệu chuyển tiếp như LNG, CNG cho giao thông và công nghiệp; đề nghị Nhà nước có cơ chế giá linh hoạt, ưu đãi thuế, tín dụng xanh và hỗ trợ đầu tư hạ tầng nhiên cứu LNG.

Hai là, thúc đẩy R&D và đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực nhiên liệu mới (hydrogen xanh, biofuel thế hệ mới, CCUS, lọc hóa dầu xanh). Hội Dầu khí Việt Nam sẵn sàng làm đầu mối kết nối viện nghiên cứu - trường đại học - doanh nghiệp.

Ba là, hình thành mạng lưới phân phối nhiên liệu sạch tại đô thị: thí điểm mô hình trạm năng lượng xanh tích hợp LNG, xăng sinh học, sạc điện và hydrogen; triển khai khu công nghiệp - khu đô thị LNG/CNG; khuyến khích PPP để huy động nguồn lực xã hội.

Bốn là, tăng cường hợp tác quốc tế, học hỏi kinh nghiệm các tập đoàn năng lượng lớn, đồng thời chuẩn hóa tiêu chuẩn kỹ thuật theo thông lệ quốc tế.

Năm là, đẩy mạnh truyền thông - nâng cao nhận thức cộng đồng về sử dụng năng lượng sạch, tạo sức lan tỏa và thay đổi thói quen tiêu dùng.

Đặc biệt, Hội Dầu khí Việt Nam kiến nghị Chính phủ và các Bộ, ngành hoàn thiện cơ chế khuyến khích đầu tư, đặc biệt trong lĩnh vực hạ tầng LNG, hydrogen và nhiên liệu sinh học; ban hành tiêu chuẩn kỹ thuật đồng bộ cho nhiên liệu sạch; ban hành cơ chế tín dụng xanh, ưu đãi thuế và chứng chỉ carbon cho các dự án đầu tư nhiên liệu sạch; xây dựng tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia cho các loại nhiên liệu mới và quy định vận hành trạm nạp sạch tại đô thị; đồng thời đề nghị các ngân hàng, tổ chức tín dụng và quỹ đầu tư thiết lập cam kết hỗ trợ vốn dài hạn, ổn định cho các dự án chuyển đổi năng lượng; tạo điều kiện để các doanh nghiệp dầu khí tham gia thị trường carbon trong nước, qua đó khuyến khích chuyển đổi sớm.

Các địa phương đô thị lớn cũng cần dành quỹ đất, tích hợp hạ tầng năng lượng sạch vào quy hoạch đô thị thông minh; thí điểm xe buýt - taxi CNG/hydrogen tại Hà Nội; phát triển logistics xanh ở Hải Phòng - Đà Nẵng; kết hợp giữa Tổng công ty Khí Việt Nam (PV GAS), PVOIL và các doanh nghiệp địa phương xây dựng trung tâm phân phối LNG nhỏ lẻ cho khu công nghiệp và giao thông vận tải.

Đình Khương