‘Tam giác giáo dục’ thúc đẩy học sinh, sinh viên phát triển toàn diện

Sáng 27/11, Bộ GD&ĐT phối hợp Hội Khuyến học Việt Nam tổ chức tọa đàm về việc tăng cường phối hợp giữa gia đình, nhà trường và xã hội trong công tác giáo dục trẻ em, học sinh, sinh viên trong thời kỳ mới.

GS.TS Nguyễn Thị Doan, Chủ tịch Hội Khuyến học Việt Nam và Thứ trưởng Thường trực Bộ GD&ĐT Phạm Ngọc Thưởng chủ trì tọa đàm. Cùng dự có lãnh đạo Trung ương Hội Khuyến học Việt Nam; đại diện các bộ ngành Trung ương và lãnh đạo các đơn vị thuộc Bộ GD&ĐT; đại diện các Sở GD&ĐT và Phòng Văn hóa - Xã hội thuộc UBND cấp xã...

Nhiều kết quả tích cực

Phát biểu khai mạc tọa đàm, Thứ trưởng Phạm Ngọc Thưởng nhấn mạnh: Phối hợp gia đình, nhà trường và xã hội trong công tác giáo dục trẻ em, học sinh, sinh viên là công việc thường xuyên trong ngành Giáo dục, nhưng nay được đặt trong bối cảnh mới.

Theo Thứ trưởng, chưa bao giờ giáo dục, đào tạo được Đảng, Nhà nước, toàn thể xã hội quan tâm, đặt kỳ vọng như hiện nay. Sự kỳ vọng, quan tâm này thể hiện bằng một loạt các cơ chế, chính sách được ban hành, trong đó đặc biệt là Nghị quyết số 71-NQ/TW về đột phá phát triển giáo dục, đào tạo.

Nghị quyết số 71-NQ/TW khẳng định “giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, quyết định tương lai dân tộc”. Điều này đặt vị thế giáo dục, đào tạo lên tầm cao mới; qua đó thấy rõ hơn trách nhiệm không chỉ của ngành Giáo dục mà cả hệ thống chính trị chăm lo cho giáo dục - đào tạo, cũng là chăm lo cho thế hệ trẻ.

Sự phối hợp, mối quan hệ giữa gia đình - nhà trường - xã hội cũng được khẳng định trong Nghị quyết số 71-NQ/TW: “Phân định rõ vai trò, trách nhiệm và cơ chế phối hợp giữa gia đình, nhà trường và xã hội trong giáo dục đạo đức, nhân cách và hệ giá trị chuẩn mực con người Việt Nam”.

Khẳng định ý nghĩa quan trọng của tọa đàm, Thứ trưởng đề nghị các đại biểu tập trung những vấn đề cốt lõi: Đánh giá thực trạng công tác phối hợp thời gian qua, từ đó rút ra bài học kinh nghiệm thành công, nội dung còn hạn chế, mô hình làm tốt; đề ra giải pháp, cơ chế chính sách để thực hiện tốt hơn công tác này…

Báo cáo tại tọa đàm, ông Hoàng Đức Minh - Vụ trưởng Vụ Học sinh, sinh viên (Bộ GD&ĐT) nhấn mạnh: Phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội là vô cùng cần thiết, tạo ra môi trường giáo dục thống nhất, toàn diện thúc đẩy sự phát triển của học sinh về mọi mặt. Nhà trường, gia đình và xã hội luôn được coi là “tam giác giáo dục” tư vấn, hỗ trợ, giáo dục quan trọng đối với học sinh.

Thực hiện chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước về giáo dục, thời gian qua, công tác phối hợp giữa nhà trường, gia đình, xã hội trong công tác tư vấn, hỗ trợ, giáo dục học sinh đã được ngành Giáo dục, cấp ủy, chính quyền các cấp chỉ đạo tổ chức thực hiện với nhiều giải pháp cụ thể và đạt được nhiều kết quả tích cực.

Bộ GD&ĐT đã tham mưu Chính phủ ban hành và đồng thời ban hành theo thẩm quyền các văn bản liên quan đến nội dung phối hợp nhà trường - gia đình - xã hội. Hệ thống văn bản đã tăng cường hiệu quả công tác phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội. Theo đó, việc phối hợp nhà trường - gia đình và xã hội trong tư vấn, hỗ trợ và giáo dục học sinh thời gian qua đã đạt được những kết quả nhất định, phát huy vai trò của các lực lượng trong xã hội tham gia tích cực vào sự nghiệp giáo dục và đào tạo.

Cấp ủy và chính quyền các cấp nói chung, Bộ, ngành Giáo dục nói riêng quan tâm, chỉ đạo tổ chức thực hiện cũng như đã có nhiều giải pháp cụ thể, quyết liệt.

Nhận thức của phụ huynh về quyền, nghĩa vụ của trẻ em, về mục tiêu giáo dục toàn diện cho thế hệ trẻ được nâng cao. Nhiều hình thức thu hút sự tham gia của gia đình trong công tác giáo dục của nhà trường được triển khai phù hợp hơn. Các gia đình đã quan tâm đến giáo dục và chủ động gặp gỡ, phối hợp, trao đổi thông tin với nhà trường nhiều hơn trong giải quyết các vấn đề trong tư vấn, hỗ trợ, giáo dục học sinh,...

Các sở GD&ĐT đã tham mưu UBND tỉnh/thành phố ban hành kế hoạch thực hiện công tác phối hợp nhà trường, gia đình, xã hội với các hoạt động thiết thực, phù hợp với yêu cầu giáo dục, đào tạo và điều kiện của nhà trường, địa phương.

Một số sở GD&ĐT xây dựng quy chế phối hợp với các sở, ban, ngành đoàn thể và chính quyền địa phương trong quản lý và giáo dục; tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác chỉ đạo; ban hành văn bản hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ phối hợp nhà trường, gia đình và xã hội trong công tác tư vấn, hỗ trợ, giáo dục học sinh.

Nhiều cơ sở giáo dục khi xây dựng kế hoạch năm học, đã chú trọng thiết lập mối quan hệ chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và xã hội thông qua giáo viên chủ nhiệm, sổ liên lạc điện tử và các nền tảng mạng xã hội (zalo, facebook, email…).

Điều này giúp nhà trường thường xuyên nắm bắt tình hình gia cảnh, hoàn cảnh, diễn biến tâm lý của học sinh; kịp thời thông tin đến cha mẹ học sinh về kết quả học tập, rèn luyện, biến động tâm lý của học sinh để động viên, chia sẻ và điều chỉnh những hành vi lệch chuẩn.

Các nhà trường duy trì nền nếp việc họp phụ huynh học sinh đầu năm học, kết thúc học kỳ I và cuối năm học, để thông tin đến gia đình học sinh tình hình học tập của con em và bàn giải pháp phối hợp tư vấn, hỗ trợ, giáo dục.

Vai trò của giáo viên vô cùng quan trọng, không chỉ làm nhiệm vụ chăm sóc nuôi dưỡng, tổ chức các hoạt động giáo dục, mà còn phải quản lý, theo dõi sát sao sự tiến bộ của học sinh, nhất là các em có hoàn cảnh đặc biệt. Nhiều giáo viên tâm huyết đã chủ động đến thăm gia đình học sinh, đặc biệt là các em có hoàn cảnh khó khăn, nhằm hiểu rõ hơn về điều kiện sống, tâm lý và nhu cầu của các em, từ đó có biện pháp giáo dục phù hợp và kịp thời.

Mặt khác, mối quan hệ giữa nhà trường, gia đình và xã hội thể hiện rõ qua hoạt động của Ban đại diện cha mẹ học sinh trường và lớp. Nhiều trường học đã duy trì hiệu quả hoạt động của Ban đại diện cha mẹ học sinh giúp nhà trường thực hiện tốt công tác tư vấn, hỗ trợ, quản lý, giáo dục học sinh, công tác xã hội hóa giáo dục,...

Các nhà trường đã chỉ đạo đội ngũ giáo viên, nhân viên và người lao động phối hợp chặt chẽ, thường xuyên với các cơ quan, ban ngành và tổ chức đoàn thể tại địa phương để tư vấn, hỗ trợ và giáo dục học sinh.

Nhiều hoạt động được triển khai đồng bộ như văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao; giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống; tư vấn tâm lý, công tác xã hội, kỹ năng sống; xây dựng và thực hiện Bộ quy tắc ứng xử văn hóa trong nhà trường; giáo dục quốc phòng, an ninh, pháp luật và ý thức công dân; tuyên truyền chấp hành quy định giao thông, phòng chống ma túy, bạo lực học đường, tội phạm và các tệ nạn xã hội… Qua đó, góp phần xây dựng môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, tạo điều kiện để học sinh phát triển nhân cách toàn diện.

8 hạn chế, tồn tại

Bên cạnh kết quả tích cực đã đạt được, công tác phối hợp giữa nhà trường, gia đình, xã hội trong tư vấn, hỗ trợ, giáo dục học sinh vẫn còn những tồn tại, hạn chế:

Thiếu sự đồng bộ: có sự khác biệt trong phương pháp giáo dục giữa các môi trường gia đình, nhà trường và xã hội, dẫn đến những ảnh hưởng không thống nhất đến sự phát triển của học sinh.

Thiếu thông tin kịp thời: thông tin về tình hình học tập, cũng như các vấn đề phát sinh trong quá trình học tập, đôi khi không được nhà trường thông báo kịp thời đến gia đình, hoặc ngược lại.

Thiếu sự gắn kết: sự phối hợp giữa ba môi trường còn mang tính hình thức, chưa có sự gắn kết chặt chẽ và xuyên suốt trong các hoạt động giáo dục.

Ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong công tác quản lý học sinh còn chưa đáp ứng được thực tiễn.

Vẫn còn nhiều gia đình, phụ huynh chưa nhận thức đúng, đầy đủ vai trò phối hợp giáo dục giữa gia đình, nhà trường.

Phối hợp giữa các bộ, ngành liên quan, các tổ chức chính trị - xã hội với ngành giáo dục trong tư vấn, hỗ trợ, giáo dục cho học sinh ở nhiều địa phương chưa hiệu quả, đồng bộ.

Giáo dục nhân cách, đạo đức lối sống cho học sinh chưa được coi trọng dẫn đến những hành vi lệch chuẩn của học sinh như: vi phạm pháp luật, lối sống hưởng thụ, bạo lực học đường,…

Việc phòng ngừa các vấn đề của học sinh trong học tập, tâm lý, pháp luật, kỹ năng sống, hướng nghiệp,… chưa được quan tâm mà chỉ mới chú ý đến việc giải quyết hậu quả…

6 giải pháp Bộ GD&ĐT sẽ tập trung triển khai

Để khắc phục những tồn tại, hạn chế và tăng cường các kết quả đạt được trong công tác phối hợp nhà trường, gia đình, xã hội, Bộ GD&ĐT sẽ tập trung triển khai các giải pháp sau:

Thứ nhất, rà soát, sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới các quy định về công tác phối hợp giữa nhà trường, gia đình, xã hội trong công tác tư vấn, hỗ trợ, giáo dục học sinh. Chỉ đạo, hướng dẫn và đôn đốc các địa phương, các cơ sở giáo dục xây dựng và ban hành Quy chế phối hợp giữa nhà trường, gia đình, xã hội trong tư vấn, hỗ trợ, giáo dục học sinh.

Thứ hai, tiếp tục thực hiện nghiêm các quy định của Luật Giáo dục 2019; đặc biệt là quy định về công tác phối hợp nhà trường, gia đình, xã hội. Tập trung thực hiện tốt mục tiêu giáo dục toàn diện; chú trọng công tác quản lý và giáo dục nhân cách, đạo đức, lối sống, tư vấn tâm lý, công tác xã hội, văn hóa ứng xử, giáo dục truyền thống lịch sử, văn hóa, giáo dục pháp luật, ý thức trách nhiệm công dân cho học sinh. Cùng với đó, xây dựng môi trường học tập và rèn luyện tích cực; triển khai các biện pháp phối hợp giữa nhà trường, gia đình, xã hội trong đảm bảo môi trường giáo dục an toàn, thân thiện, lành mạnh.

Thứ ba, tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức và tập huấn, bồi dưỡng, nâng cao năng lực, kỹ năng thực hiện và phối hợp thực hiện cho người đứng đầu các cơ sở giáo dục, đội ngũ nhà giáo, cán bộ làm công tác quản lý giáo dục, đội ngũ cán bộ Đoàn, Hội, Đội và cha mẹ học sinh.

Thứ tư, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác phối hợp, quản lý và xử lý các vấn đề liên quan đến học sinh; khuyến khích các trường tăng cường sử dụng công cụ, môi trường số, các nền tảng mạng xã hội để quản lý học sinh.

Thứ năm, chủ trì, phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành liên quan xây dựng môi trường học tập, rèn luyện tích cực, an toàn, lành mạnh, khuyến khích sự tham gia của gia đình và xã hội vào các hoạt động giáo dục ngoại khóa, phát triển kỹ năng cho học sinh.

Thứ sáu, tổ chức kiểm tra, giám sát, đánh giá kịp thời, hiệu quả công tác phối hợp giữa nhà trường, gia đình, xã hội. Biểu dương khen thưởng, nhân rộng mô hình tiêu biểu, cách làm hay trong công tác phối hợp.