Không để địa phương nào bị tụt lại phía sau trong chuyển đổi số

Hoàn thiện hệ thống pháp luật về chuyển đổi số

Sáng 16/10, tiếp tục phiên họp thứ 50, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Chuyển đổi số.

Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Vũ Hải Quân cho biết, mục đích việc xây dựng Luật Chuyển đổi số là cần thiết nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật về chuyển đổi số quốc gia, tạo hệ thống pháp lý liên ngành về chuyển đổi số trong ngành, lĩnh vực; điều chỉnh mối quan hệ giữa các chủ thể tham gia các hoạt động trên môi trường số; thúc đẩy quá trình chuyển đổi số toàn diện; tăng cường hợp tác quốc tế và hội nhập.

Theo Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, chuyển đổi số là quá trình số hoá và tích hợp công nghệ số toàn diện vào hoạt động quản lý, sản xuất, kinh doanh và đời sống xã hội, tạo ra môi trường số, tương tác với môi trường thực để thay đổi cách thức tổ chức hoạt động, cung cấp dịch vụ, tạo ra giá trị mới.

Do đó, cần phải quy định các khái niệm cốt lõi như: Số hóa, bản sao số (digital twin), các hoạt động chuyển đổi số...; các chính sách của nhà nước; dữ liệu từ hạ tầng vật lý - số (IOT), thúc đẩy số hóa toàn diện thế giới thực và kết nối thực ảo.

Tại Chương "Các biện pháp bảo đảm chuyển đổi số", dự thảo Luật quy định 6 biện pháp. Cụ thể, đào tạo, phát triển nguồn nhân lực chuyển đổi số: Chính sách đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực chuyển đổi số; thu hút, trọng dụng chuyên gia về chuyển đổi số; ưu đãi cán bộ, công chức, viên chức làm công tác chuyển đổi số trong các cơ quan thuộc hệ thống chính trị; phát triển nguồn nhân lực số của cơ quan nhà nước.

Bên cạnh đó, đầu tư tài chính cho chuyển đổi số: Nguồn, tỷ lệ chi ngân sách nhà nước cho chuyển đổi số; nội dung chi ngân sách nhà nước cho chuyển đổi số; lập dự toán, phân bổ, quản lý, sử dụng, quyết toán ngân sách nhà nước cho chuyển đổi số; ưu đãi đầu tư, mua sắm cho chuyển đổi số; quản lý đầu tư sản phẩm, hàng hóa; thuê dịch vụ; đặt hàng nhiệm vụ phục vụ chuyển đổi số.

Tiêu chuẩn, quy chuẩn và quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ chuyển đổi số: Tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật chuyển đổi số; quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ chuyển đổi số; đánh giá sự phù hợp với tiêu chuẩn quy chuẩn.

Công nghệ cho chuyển đổi số: Thúc đẩy nghiên cứu, phát triển, làm chủ công nghệ số cho chuyển đổi số; ưu tiên thuê, mua sắm các sản phẩm, dịch vụ công nghệ số do Việt Nam sản xuất, làm chủ công nghệ trong các dự án đầu tư sử dụng ngân sách nhà nước. 

Dữ liệu cho chuyển đổi số: Được sử dụng nhằm phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản trị của cơ quan nhà nước, đồng thời phục vụ người dân và doanh nghiệp; việc quản lý, khai thác và chia sẻ dữ liệu thực hiện theo pháp luật về dữ liệu, bảo vệ dữ liệu cá nhân.

An toàn trên môi trường số: Quy định nghĩa vụ tuân thủ pháp luật về an toàn thông tin mạng, an ninh mạng, trách nhiệm của doanh nghiệp nền tảng số trong việc xử lý nội dung độc hại; bảo vệ dữ liệu, nền tảng số và chủ quyền quốc gia trên không gian mạng.

Thống kê, đo lường, giám sát, đánh giá hiệu quả chuyển đổi số: Quy định giao Bộ Khoa học và Công nghệ xây dựng bộ chỉ số thống nhất; xây dựng, quản lý, vận hành Nền tảng thống kê, đo lường, giám sát, đánh giá hiệu quả chuyển đổi số; tổ chức đánh giá mức độ chuyển đổi số đối với quốc gia, các bộ, ngành, địa phương, tổ chức, doanh nghiệp và công bố công khai kết quả hàng năm.

Dự thảo Luật Chuyển đổi số quy định về các nội dung chính về quản lý nhà nước về chuyển đổi số; xác định Chính phủ thống nhất quản lý; Bộ Khoa học và Công nghệ là cơ quan đầu mối chịu trách nhiệm trước Chính phủ thực hiện quản lý nhà nước về chuyển đổi số; trách nhiệm của bộ, ngành, địa phương chủ trì, phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ trong việc quản lý nhà nước về chuyển đổi số trong các ngành, lĩnh vực, địa bàn thuộc phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn được phân công.

Lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Phương Tuấn nêu, Ủy ban nhất trí với sự cần thiết ban hành Luật Chuyển đổi số với những đề xuất tại Tờ trình của Chính phủ. 

Nội dung dự thảo Luật cơ bản phù hợp với chủ trương của Đảng, bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất với hệ thống pháp luật, tương thích với điều ước quốc tế có liên quan; bảo đảm tính khả thi.

Tuy nhiên, đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục rà soát, đối chiếu dự án Luật với các luật có liên quan trong các lĩnh vực như đầu tư, đấu thầu, ngân sách nhà nước...; đồng thời, phối hợp chặt chẽ với cơ quan chủ trì soạn thảo các dự án Luật đang được trình Quốc hội xem xét, thông qua tại kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV để bảo đảm tính thống nhất trong hệ thống pháp luật.

Về quản lý đầu tư sản phẩm, hàng hóa; thuê dịch vụ; đặt hàng nhiệm vụ phục vụ chuyển đổi số (Điều 64), đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu bổ sung quy định về cơ chế mua sắm đặc thù (ngoài các hình thức trong Luật Đấu thầu) như đặt hàng, giao nhiệm vụ trực tiếp cho các sản phẩm, dịch vụ công nghệ cao có tính chất phức tạp, độc quyền, sở hữu trí tuệ hoặc mang tính chiến lược quốc gia).

Về quản lý nhà nước về chuyển đổi số (Điều 74): Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề nghị cân nhắc quy định về quản lý nhà nước (Điều 74) để bảo đảm tương thích với pháp luật hiện hành.

"Quy định "Bộ Khoa học và Công nghệ là cơ quan đầu mối chịu trách nhiệm trước Chính phủ thực hiện quản lý nhà nước về chuyển đổi số" là không phù hợp với bản chất đa ngành, phức tạp của chuyển đổi số vì thẩm quyền quản lý nhà nước về dữ liệu đã được giao cho Bộ Công an trong Luật Dữ liệu; việc quản lý cạnh tranh trên thị trường số, bảo vệ người tiêu dùng trên các nền tảng số thuộc thẩm quyền và chuyên môn sâu của Bộ Công Thương và Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia" - ông Nguyễn Phương Tuấn cho hay. 

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh cho rằng, dự thảo Luật đã thể hiện tinh thần kế thừa các nội dung còn hợp lý của Luật Công nghệ thông tin; đồng thời bổ sung các quy định mới phù hợp xu hướng công nghệ hiện đại như: Trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, internet vạn vật, chuỗi khối và bản sao kỹ thuật số.

Bên cạnh đó, cơ quan chủ trì soạn thảo cũng đã tham khảo khung chính phủ số cùng với các đạo luật quốc tế của EU, Nhật Bản, Hàn Quốc… Qua đó đã giúp dự thảo Luật tiếp cận với các chuẩn mực tiên tiến, tạo nền tảng pháp lý, thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện với tinh thần lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm, hướng tới kinh tế số và xã hội số bền vững.

Đề cập về hạ tầng số, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh cho rằng, hiện nay hạ tầng số ở các địa phương, nhất là ở vùng sâu, vùng xa vẫn là điểm nghẽn lớn trong quá trình chuyển đổi số quốc gia.

Ở địa phương còn khó khăn, chưa cân đối được ngân sách, để có được kinh phí bố trí cho những dự án đầu tư với một trung tâm dữ liệu, hệ thống kinh tế, hệ thống kết nối Internet vạn vật với quy mô lớn là rất khó.

Theo đó, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh đề nghị Chính phủ nghiên cứu cơ chế thiết kế điều tiết vùng hoặc là có quỹ hỗ trợ phát triển hạ tầng số quốc gia để có thể giải quyết được sự chênh lệch số hóa giữa đô thị và nông thôn, giữa các thành phố, tỉnh có điều kiện về kinh tế với các địa phương khó khăn.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh cũng đề nghị Chính phủ nghiên cứu bổ sung cơ chế điều phối và hỗ trợ phát triển hạ tầng số ở cấp quốc gia và có chính sách ưu tiên đầu tư hạ tầng số từ ngân sách của Trung ương để đảm bảo hạ tầng số phát triển đồng bộ, bao trùm và không để địa phương nào bị tụt lại phía sau trong quá trình chuyển đổi số.

Ủy ban hoa học, Công nghệ và Môi trường nhận thấy, hồ sơ dự án Luật Chuyển đổi số được chuẩn bị công phu, đáp ứng yêu cầu theo quy định, đủ điều kiện trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 10.