Đề xuất cơ chế đặc thù tháo gỡ vướng mắc về nhà ở xã hội

Bộ Xây dựng vừa trình dự thảo nghị quyết của Chính phủ về việc ban hành một số cơ chế đặc thù nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong quy định pháp luật và chỉ tiêu pháp lệnh, qua đó tạo bước đột phá trong phát triển nhà ở xã hội, hướng tới mục tiêu hoàn thành ít nhất 1 triệu căn nhà ở xã hội giai đoạn 2021 - 2030.

Bộ Xây dựng đề xuất năm cơ chế đặc thù để xử lý các vướng mắc về thủ tục đầu tư, quy hoạch, đất đai và cấp phép xây dựng trong quá trình triển khai dự án nhà ở xã hội.

Đầu tiên, với các dự án được đề xuất tại khu đất chưa có hoặc chưa phù hợp quy hoạch đô thị, nông thôn, UBND cấp tỉnh sẽ giao Sở Xây dựng chủ trì, phối hợp với các sở ngành liên quan để xem xét, trình UBND tỉnh quyết định chỉ tiêu quy hoạch sử dụng đất, không gian kiến trúc và cảnh quan.

Trên cơ sở đó, địa phương có thể chấp thuận chủ trương đầu tư và giao chủ đầu tư dự án. Sau khi được phê duyệt, chủ đầu tư phải lập quy hoạch chi tiết tỉ lệ 1/500 làm căn cứ triển khai các bước tiếp theo.

Trong trường hợp chủ đầu tư sử dụng tối đa 20% tổng diện tích đất ở trong dự án nhà ở xã hội để xây nhà ở thương mại, thì phải nộp tiền sử dụng đất cho phần diện tích này theo bảng giá đất do UBND tỉnh ban hành tại thời điểm được giao hoặc cho phép chuyển mục đích sử dụng đất.

Nếu dự án không bố trí quỹ đất riêng cho công trình dịch vụ, thương mại, chủ đầu tư được phép dành tối đa 20% tổng diện tích sàn nhà ở để kinh doanh, không tính phần diện tích phục vụ nhu cầu sinh hoạt chung, nhà trẻ, trạm y tế hoặc bãi đỗ xe.

Các khu vực phường thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, dự án nhà ở xã hội phải được xây dựng theo mô hình nhà chung cư. Đối với khu vực khác, UBND tỉnh căn cứ điều kiện thực tế để xác định loại hình phù hợp - có thể là chung cư hoặc nhà ở riêng lẻ, nhưng phải tuân thủ tiêu chuẩn, quy chuẩn xây dựng nhà ở xã hội theo quy định hiện hành.

Người dân thuộc diện tái định cư hoặc được bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất sẽ được ưu tiên mua hoặc thuê mua nhà ở xã hội mà không cần đáp ứng điều kiện về nhà ở và thu nhập, trừ trường hợp đã được hưởng chính sách tương tự trước đó. Cơ chế này nhằm bảo đảm an sinh, giúp người dân sớm ổn định nơi ở mới.

Chủ đầu tư dự án được phép lựa chọn cơ chế cấp phép xây dựng linh hoạt. Có thể áp dụng theo Nghị quyết số 201/2025/QH15 về thí điểm cơ chế đặc thù phát triển nhà ở xã hội, hoặc theo quy định tại Luật Xây dựng (sửa đổi) để được miễn giấy phép xây dựng trong một số trường hợp cụ thể.

Theo Bộ Xây dựng, việc ban hành nghị quyết này là cần thiết nhằm tháo gỡ những điểm nghẽn lớn về quy hoạch, đất đai, thủ tục đầu tư và cấp phép - các khâu vốn đang làm chậm tiến độ triển khai dự án nhà ở xã hội tại nhiều địa phương.

Cơ chế đặc thù được kỳ vọng sẽ rút ngắn quy trình hành chính, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho doanh nghiệp, đồng thời giúp địa phương chủ động bố trí quỹ đất và lựa chọn nhà đầu tư phù hợp.