Bộ Khoa học và Công nghệ bứt phá cải cách tổ chức bộ máy theo hướng tinh gọn, hiệu quả, hiện đại
Năm 2021-2025, Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) triển khai mạnh mẽ cải cách tổ chức bộ máy, đặc biệt sau hợp nhất với Bộ Thông tin và Truyền thông. Các bước sắp xếp quy mô lớn được thực hiện đồng bộ, góp phần tinh gọn đầu mối, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước.
Bộ KH&CN đã hình thành một hệ thống các đơn vị sự nghiệp tinh gọn, giảm chồng chéo, tập trung hơn vào chuyên môn.. Ảnh minh họa: IT
Giai đoạn 2021-2024 đánh dấu bước chuyển quan trọng trong cải cách tổ chức bộ máy khi Bộ KH&CN và Bộ TT&TT (trước hợp nhất) chủ động rà soát chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của từng đơn vị, đảm bảo phù hợp Nghị định số 48 và Nghị định số 28 của Chính phủ.
Việc rà soát, điều chỉnh được thực hiện đồng bộ từ cấp vụ đến đơn vị sự nghiệp, tạo nền tảng pháp lý và tổ chức chặt chẽ cho tiến trình hợp nhất sau này. Các bộ đều tuân thủ nghiêm quy định về số lượng lãnh đạo, biên chế hành chính, người làm việc trong đơn vị sự nghiệp, góp phần nâng cao kỷ cương, kỷ luật hành chính.
Năm 2025 được coi là năm bản lề của quá trình hợp nhất, Chính phủ ban hành Nghị định số 55 chính thức quy định chức năng, nhiệm vụ và cơ cấu tổ chức của Bộ KH&CN (sau hợp nhất). Ngay sau đó, Bộ đã hoàn thành ban hành quyết định quy định chức năng, nhiệm vụ cho tất cả các đơn vị trực thuộc, bảo đảm bộ máy mới vận hành thông suốt, không gián đoạn.
Cùng với đó, Bộ KH&CN đã phối hợp chặt chẽ với Bộ Dân tộc và Tôn giáo để chuyển Báo VietNamNet về cơ quan mới theo quy định, hoàn tất bàn giao đúng tiến độ. Việc chuyển Thanh tra Bộ về Thanh tra Chính phủ cũng được triển khai bài bản, đúng kết luận của Bộ Chính trị, đồng thời sắp xếp lại nhiệm vụ tiếp dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo tại Văn phòng Bộ, giúp bộ máy vận hành thống nhất và hiệu lực hơn.
Một trong những điểm nhấn nổi bật nhất của cải cách hành chính tại Bộ KH&CN năm 2025 là quá trình tái cơ cấu quy mô lớn đối với các đơn vị sự nghiệp công lập. Với hàng loạt quyết định sắp xếp, sáp nhập, điều chuyển chuyên sâu, Bộ đã hình thành một hệ thống các đơn vị sự nghiệp tinh gọn, giảm chồng chéo, tập trung hơn vào chuyên môn.
Nổi bật nhất là việc hợp nhất 6 đơn vị để hình thành Học viện Chiến lược KH&CN, được Thủ tướng Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ tại Quyết định số 17. Đây là mô hình mới, hiện đại, giúp tập trung nguồn lực nghiên cứu, đào tạo và hoạch định chính sách KH&CN.
Bên cạnh đó, Bộ đã thực hiện một loạt sắp xếp quy mô lớn như tái tổ chức Viện Đánh giá khoa học, Văn phòng Đăng ký hoạt động KH&CN vào Cục Thông tin, Thống kê nhằm thống nhất chuỗi thông tin, dữ liệu, đánh giá trong cùng một hệ thống.
Bên cạnh đó là tái cơ cấu Văn phòng Công nhận chất lượng thành đơn vị thuộc Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia, tăng tính độc lập và chuyên sâu.
Điều chuyển nguyên trạng các Văn phòng Chương trình KH&CN Quốc gia vào Quỹ Phát triển KH&CN Quốc gia, bảo đảm thống nhất trong quản lý chương trình và tài trợ nghiên cứu.
Sáp nhập Viện Nghiên cứu và Phát triển Vùng vào Viện Ứng dụng công nghệ, tạo sức mạnh tổng hợp cho nhiệm vụ nghiên cứu ứng dụng.
Hợp nhất hai đơn vị đầu ngành về sở hữu trí tuệ để hình thành Viện Sở hữu trí tuệ quốc gia, trở thành cơ quan nghiên cứu và hỗ trợ chính sách IP thống nhất và chuyên sâu.
Điều chuyển nhiệm vụ về đổi mới sáng tạo về Cục Đổi mới sáng tạo, góp phần tập trung hóa chức năng quản lý đổi mới sáng tạo quốc gia.
Những bước đi đồng bộ này cho thấy Bộ KH&CN không chỉ tinh giản đầu mối mà còn tái cấu trúc theo hướng hiện đại, tối ưu hóa hệ sinh thái quản lý KH&CN, tạo điều kiện thúc đẩy đổi mới sáng tạo quốc gia.
Song song với sắp xếp tổ chức, Bộ đang hoàn thiện hồ sơ trình Thủ tướng ban hành danh sách đơn vị sự nghiệp trực thuộc Bộ theo mô hình mới, bước đi quan trọng bảo đảm tính pháp lý hoàn chỉnh cho bộ máy sau cải cách.
Bên cạnh tổ chức bộ máy, năm 2025 cũng ghi dấu bước tiến lớn trong cải cách thể chế và phân cấp, phân quyền của Bộ KHCN.
Triển khai chủ trương của Đảng và chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ đã trình Chính phủ ban hành 2 Nghị định quan trọng.
Đó là Nghị định 132 về phân định thẩm quyền giữa chính quyền địa phương 2 cấp trong lĩnh vực KH&CN, tạo cơ sở pháp lý để địa phương chủ động hơn trong tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng và Nghị định 133 về phân quyền, phân cấp trong quản lý nhà nước về KH&CN, đẩy mạnh trao quyền cho địa phương và đơn vị thực thi.
Ngay sau khi hai nghị định được ban hành, Bộ đã kịp thời ban hành hai Thông tư hướng dẫn, bảo đảm địa phương triển khai đúng, thống nhất và hiệu quả. Trong đó có quy định về phân cấp chứng nhận doanh nghiệp công nghệ cao, ươm tạo công nghệ cao, tạo bước tiến lớn trong hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới sáng tạo.
Những nỗ lực này góp phần chuyển từ mô hình quản lý “xin và cho” sang “trao quyền và kiểm soát” phù hợp xu thế quản lý hiện đại.
Phải khẳng định rằng, quá trình cải cách bộ máy của Bộ KH&CN giai đoạn 2021-2025 được triển khai với quy mô lớn, phạm vi rộng và tiến độ nhanh, yêu cầu nỗ lực rất lớn của lãnh đạo Bộ và toàn hệ thống.
Dù còn những tác động tâm lý và thách thức khi sắp xếp tổ chức, nhưng những kết quả nổi bật đã khẳng định tinh thần đổi mới mạnh mẽ, quyết tâm xây dựng bộ máy tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả.
Bộ KH&CN đang từng bước hình thành mô hình quản lý KH&CN hiện đại hơn, sát thực tiễn hơn, hướng tới mục tiêu phục vụ phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo quốc gia trong giai đoạn mới.
