Tư duy & hành động trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc (Kỳ 2): Quyết tâm phòng, chống lãng phí gắn với phòng, chống tham nhũng, tiêu cực

“Trước yêu cầu tăng cường nguồn lực, khơi dậy sức dân đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới dưới sự lãnh đạo của Đảng, công tác phòng, chống lãng phí đang đứng trước những yêu cầu, nhiệm vụ mới rất khẩn trương, cấp bách” - Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh - “Nhất định chúng ta phải quyết tâm phòng, chống lãng phí gắn với phòng, chống tham nhũng, tiêu cực”. Tại sao vào lúc này người đứng đầu Đảng ta lại đưa ra những yêu cầu, nhiệm vụ… chống lãng phí? Vì sao đồng chí Tổng Bí thư coi lãng phí là “giặc nội xâm”, và chống lãng phí là một trong những định hướng chiến lược đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc?

Trong nhiều bài viết, các cuộc họp, Tổng Bí thư Tô Lâm luôn nhắc lại và viện dẫn những lời huấn thị của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Người căn dặn: “Tham ô, lãng phí và bệnh quan liêu là kẻ thù của nhân dân, của bộ đội và của Chính phủ; Tham ô có hại nhưng lãng phí có khi còn hại nhiều hơn: Nó tai hại hơn tham ô vì lãng phí rất phổ biến…; Tham ô, lãng phí, quan liêu là một “thứ giặc ở trong lòng”; Lãng phí tuy không lấy của công đút túi, song kết quả cũng rất tai hại cho nhân dân, cho Chính phủ, có khi còn tai hại hơn nạn tham ô; Phải quý trọng của công: Tất cả cái ăn, cái mặc, cái dùng của các cô, các chú là mồ hôi nước mắt của đồng bào, phải tiết kiệm, giữ gìn, không được lãng phí…”. Sinh thời, Người không chỉ thường xuyên căn dặn, nhắc nhở, bàn luận về tiết kiệm, chống lãng phí dưới góc độ lý luận mà trở thành tấm gương mẫu mực, sáng ngời về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, đã truyền cảm hứng trong toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ra sức thi đua, huy động, hội tụ tiềm lực, sức mạnh chiến thắng thực dân, đế quốc, giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước. Trong danh sách của những việc cần làm ngay, làm thường xuyên và phải đạt hiệu quả trong từng công việc, Di chúc của Người cũng nhấn mạnh đến việc thực hành tiết kiệm và chống lãng phí. Quan điểm tiết kiệm của Chủ tịch Hồ Chí Minh là không xa xỉ, không hoang phí, bừa bãi, phải biết quý trọng từng đồng tiền hạt gạo của nhân dân; cái gì không có lợi cho dân, cho cách mạng thì một xu cũng không tiêu… Tiết kiệm không chỉ cho bản thân mình, mà tiết kiệm chính là cho gia đình, xã hội, cách mạng, cho Tổ quốc và nhân dân.

Tấm gương sống của Chủ tịch Hồ Chí Minh về tiết kiệm chống lãng phí vẫn còn vẹn nguyên giá trị cho đến ngày hôm nay!

Từ khi tiến hành công cuộc đổi mới đến nay, Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư các khóa đã ban hành nhiều Chỉ thị, Nghị quyết, Kết luận về phòng, chống lãng phí. Đảng và Nhà nước đã kêu gọi phát động nhiều cuộc vận động, thi đua kêu gọi thực hành tiết kiệm và chống lãng phí, bởi chúng ta nhận thức được giá trị và tầm quan trọng của việc chống lãng phí, bởi tiết kiệm, chống lãng phí sẽ có lợi cho dân rất nhiều, bởi một trong những trở lực của sự phát triển là lãng phí.

Nhưng thực tế thì sao? Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng chỉ rõ: “Công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí… chưa có chuyển biến rõ rệt…; phát hiện, xử lý tham nhũng, lãng phí vẫn còn hạn chế…; tham nhũng, lãng phí… vẫn còn nghiêm trọng, phức tạp, ngày càng tinh vi, gây bức xúc trong xã hội”… Không quá lời khi chúng ta có hẳn một mê cung lãng phí, từ lãng phí thời gian, sức lao động, chi phí vật chất đến sử dụng vốn Nhà nước tại một số doanh nghiệp chưa hiệu quả, lãng phí trong quản lý sử dụng tài sản công, trong khai thác tài nguyên khoáng sản; quy hoạch bố trí dự án dàn trải, không hiệu quả, dự án chậm tiến độ, chất lượng công trình kém. Một loại lãng phí khác đó là lãng phí chất xám, bố trí người chưa đúng chỗ, chưa thực sự quan tâm người tài, chưa “khéo dùng cán bộ” như cách nói của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Nhìn thẳng vào thực trạng, Tổng Bí thư Tô Lâm nhận định, lãng phí diễn ra khá phổ biến, dưới nhiều dạng thức khác nhau, đã và đang gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng cho phát triển. Trong đó, gây suy giảm nguồn lực con người, nguồn lực tài chính, giảm hiệu quả sản xuất, tăng gánh nặng chi phí, gây cạn kiệt tài nguyên, gia tăng khoảng cách giàu nghèo. Hơn thế, lãng phí còn gây suy giảm lòng tin của người dân với Đảng, Nhà nước, tạo rào cản vô hình trong phát triển kinh tế - xã hội, bỏ lỡ thời cơ phát triển của đất nước…

“N” thứ lãng phí, “vân vân” chuyện lãng phí, và để ngăn chặn lãng phí, buộc chúng ta phải hành động.

V.I. Lênin từng nói: “Chúng ta phải thực hành tiết kiệm tột mức trong bộ máy Nhà nước của chúng ta”.

Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu nhấn mạnh: “Muốn tiến lên chủ nghĩa xã hội phải khắc phục khuyết điểm, tức là phải tăng gia sản xuất, tiết kiệm, chống lãng phí, bảo vệ của công”.

Còn người đứng đầu Đảng ta ngày hôm nay - Tổng Bí thư Tô Lâm yêu cầu: “Để đưa đất nước vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội, thực hiện thắng lợi các mục tiêu chiến lược 100 năm dưới sự lãnh đạo của Đảng, 100 năm thành lập nước, nhất định chúng ta phải quyết tâm phòng, chống lãng phí gắn với phòng, chống tham nhũng, tiêu cực”.

Khi phòng, chống lãng phí có vị trí tương đương với phòng, chống tham nhũng, tiêu cực

Mới đây, ngày 30-10-2024, Ban Nội chính Trung ương đã tổ chức họp thông báo kết quả cuộc họp Thường trực Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực (Ban Chỉ đạo). Có lẽ, báo giới, dư luận và nhân dân cả nước đặc biệt quan tâm - đó chính là nội hàm “lãng phí” được bổ sung trong nhiệm vụ của Ban Chỉ đạo. Cụ thể, trước đó 1 ngày (29-10-2024), Bộ Chính trị đã ban hành Quy định số 191-QĐ/TW về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, chế độ làm việc, quan hệ công tác của Ban Chỉ đạo (thay thế Quy định số 32-QĐ/TW, ngày 16-9-2021) và Quyết định số 192-QĐ/TW kiện toàn Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.

Tại cuộc họp, Phó trưởng Ban Nội chính Trung ương Đặng Văn Dũng thông tin, nhiệm vụ phòng, chống lãng phí với trọng tâm của phòng, chống lãng phí là trong quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công. Đặc biệt, Tổng Bí thư - Trưởng ban Chỉ đạo yêu cầu: “Vừa phải chỉ đạo tiếp tục đẩy mạnh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; vừa phải quan tâm chỉ đạo đẩy mạnh phòng, chống lãng phí, phải gắn phòng, chống tham nhũng, tiêu cực với phòng, chống lãng phí; xác định phòng, chống lãng phí có vị trí tương đương với phòng, chống tham nhũng, tiêu cực”.

Tổng Bí thư Tô Lâm chủ trì cuộc họp Thường trực Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực

Thông điệp mạnh mẽ của người đứng đầu Đảng ta về chống lãng phí. Bởi theo Tổng Bí thư Tô Lâm, đây là vấn đề rất lớn, phạm vi rất rộng, thiệt hại còn lớn hơn rất nhiều lần so với tham nhũng, tiêu cực. Dù đã có nhiều chủ trương, giải pháp về vấn đề này nhưng chưa hiệu quả. Tổng Bí thư yêu cầu cần nghiên cứu chỉ đạo quyết liệt để triển khai ngay các công tác trọng tâm, đột phá về phòng, chống lãng phí, tạo khí thế mới, chuyển biến mạnh mẽ trong công tác này; kiên trì thực hiện đồng bộ các giải pháp từ thấp đến cao để thực hành tiết kiệm, phòng, chống lãng phí, như xây dựng văn hóa chống lãng phí trong toàn xã hội; đưa chống lãng phí trở thành các chuẩn mực đạo đức, chuẩn mực xã hội.

Đưa chống lãng phí trở thành các chuẩn mực đạo đức, chuẩn mực xã hội; đưa vào các nội quy của từng cơ quan, hương ước của từng thôn xóm; quy định trong các văn bản của Đảng, Nhà nước; xử lý các vi phạm từ hành chính, đến mức cao nhất là hình sự; phải lựa chọn những nội dung trọng tâm, giải pháp đột phá để tập trung chỉ đạo tạo dấu ấn lan tỏa trong toàn xã hội. Trong đó, một số nội dung cần triển khai như khẩn trương ban hành Hướng dẫn của Ban Chỉ đạo về những nội dung cần tập trung lãnh đạo, chỉ đạo công tác phòng, chống lãng phí. Trong đó phải nhận diện, chỉ rõ các hành vi, biểu hiện lãng phí, trách nhiệm của cấp ủy, tổ chức đảng, cơ quan, tổ chức, cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu trong công tác phòng, chống lãng phí.

Khi Tổng Bí thư “điểm danh” những điển hình, chỉ rõ dạng thức của sự lãng phí

“Tôi và nhiều người rất quan tâm, bức xúc về vấn đề lãng phí. Có những dự án nhìn thấy được, nhưng dân hỏi không trả lời được, như “đất vàng” để hàng chục năm trời cho cỏ mọc, phải có ai chịu trách nhiệm chứ, nếu không làm được thì thu hồi” - Tổng Bí thư Tô Lâm bức xúc, trăn trở đề cập đến vấn đề lãng phí khi phát biểu thảo luận tổ tại Quốc hội ngày 26-10-2024 vừa qua. Từ đó, theo Tổng Bí thư, phải có ai đứng ra chịu trách nhiệm. Nhà nước cấp như thế nào để lãng phí thế này? Doanh nghiệp hay ai được cấp, tại sao không làm? Nếu không làm thì Nhà nước thu lại theo quy định. Nếu bảo “tôi đang làm nhưng vướng”, thì vướng chỗ nào phải tháo gỡ chỗ đó. “Vụ án kết thúc rồi, người vi phạm đưa ra xử lý rồi thì cũng phải có xử lý, vì đây là tài sản của Nhà nước, tiền của của nhân dân. Làm sao đừng để dân bức xúc. Cái này tỉnh làm, hay Trung ương, hay bộ, ngành nào làm, phải có địa chỉ. Nếu của Nhà nước cũng phải có cơ quan đứng ra” - Tổng Bí thư Tô Lâm nói và “điểm danh” một số công trình, dự án lãng phí như: Dự án chống ngập lụt tại TP.HCM trị giá 10.000 tỷ đồng trải qua hai nhiệm kỳ, tiền Nhà nước đã bỏ ra nhưng người dân thành phố vẫn phải chịu cảnh ngập lụt - “Phải làm thế nào chứ để mãi như vậy là vi phạm, dù không tham ô, tham nhũng cũng là tội lãng phí”.

Dự án xây dựng hai Bệnh viện Bạch Mai và Việt Đức (cơ sở 2) tại Hà Nam đã kéo dài hàng chục năm nhưng vẫn chưa đưa vào sử dụng, gây lãng phí nguồn vốn lớn của Nhà nước. Trong khi đó, người dân địa phương đang rất cần một cơ sở y tế hiện đại.

Tổng Bí thư Tô Lâm cho rằng những công trình này nếu do tư nhân làm thì có thể đã thu hồi vốn xong, nhưng công trình của Nhà nước vẫn để không mà không ai chịu trách nhiệm (?). “Kể ra nhiều lắm, ruộng đất quý thế nhưng cứ để cỏ mọc lãng phí, chả biết của ai, nếu do chính sách thì cần xem lại chính sách” - Tổng Bí thư Tô Lâm trăn trở - “Lãng phí xảy ra nhiều lắm. Tại sao mình lại vướng mình, làm khó mình đến vậy? Quy định làm sao mà để cuối cùng mình không thực hiện được? Nhà nước còn không làm được thì sao doanh nghiệp làm được?”.

Tổng Bí thư cho rằng vướng ở đâu thì tháo gỡ ở đó và phải có người chịu trách nhiệm. Chính phủ và Quốc hội cần phối hợp chặt chẽ để tháo gỡ khó khăn, đẩy nhanh tiến độ các dự án. Tiềm năng của đất nước phải được đưa vào sử dụng để tạo ra của cải vật chất. “Tôi hết sức sốt ruột, không thể chậm trễ hơn được nữa. Nếu cứ đứng chờ thì lỡ mất cơ hội. Mục tiêu đến năm 2045 Việt Nam trở thành nước phát triển phải có lộ trình, bước đi, chứ không phải tự nhiên mà đạt được” - Tổng Bí thư nói và nhấn mạnh rằng năm 1975 Việt Nam bước sang kỷ nguyên mới khi đất nước thống nhất. Đến nay, đất nước đạt nhiều thành tựu, nhưng nhìn ra thế giới họ đã phát triển vượt bậc.

Đơn cử như Ireland trước đây là nước nghèo, nhưng bây giờ đã phát triển vượt bậc với thu nhập bình quân 150.000 USD/người/năm, quy mô GDP hơn 500 tỷ USD. Để có được thành tựu đó, Ireland đã đi vào công nghệ lõi, công nghệ số, công nghệ sinh học. Trong khi thế giới đang không ngừng tiến bộ với những thành tựu vượt bậc trong lĩnh vực khoa học vũ trụ và công nghệ y tế, thì nhiều người dân Việt Nam vẫn còn thiếu những dịch vụ cơ bản nhất. Vì vậy các cấp, ngành “cần nhìn vào thực chất để thấy lo lắng” và phải có giải pháp để thành tựu kinh tế - xã hội đến được với người dân.

Chuyện dự án “cỏ mọc”, công trình “đắp chiếu”, nhà đất công “bỏ hoang”… chỉ là một trong “n” thực trạng lãng phí các nguồn lực của đất nước. Đúng bản chất trong các dạng thức lãng phí “đang nổi lên gay gắt hiện nay” được Tổng Bí thư Tô Lâm chỉ rõ trong bài viết “Chống lãng phí”: Chất lượng xây dựng, hoàn thiện pháp luật chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn công cuộc đổi mới dẫn đến khó khăn, cản trở việc thực thi, gây thất thoát, lãng phí các nguồn lực. Lãng phí thời gian, công sức của doanh nghiệp, cá nhân khi thủ tục hành chính rườm rà, dịch vụ công trực tuyến chưa thuận tiện và thông suốt. Lãng phí cơ hội phát triển của địa phương, của đất nước do bộ máy Nhà nước có nơi, có lúc hoạt động chưa hiệu quả, một bộ phận cán bộ nhũng nhiễu, thiếu năng lực, né tránh, đùn đẩy công việc, sợ trách nhiệm; do chất lượng, năng suất lao động thấp.

Lãng phí tài nguyên thiên nhiên; lãng phí tài sản công do quản lý, sử dụng chưa hiệu quả, trong đó giải ngân vốn đầu tư công; cổ phần hóa, xử lý thoái vốn của các doanh nghiệp Nhà nước; sắp xếp lại, xử lý nhà, đất thuộc sở hữu Nhà nước, các dự án sử dụng nhiều tài nguyên đất và nước; thực hiện các chương trình, mục tiêu quốc gia, các gói tín dụng hỗ trợ phát triển an sinh xã hội hầu hết rất chậm. Lãng phí trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, tiêu dùng của nhân dân diễn ra dưới nhiều hình thức… Vì thế, đồng chí Tổng Bí thư đã đưa ra “Mệnh lệnh chính trị”: Chú trọng tham mưu đẩy mạnh công tác phòng, chống lãng phí; Xử lý mạnh, có tính răn đe cao đối với các hành vi lãng phí; Kiên quyết thu hồi tài sản tham nhũng, lãng phí; Kịp thời xử lý, thay thế cán bộ lãnh đạo, quản lý khi có biểu hiện tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.

Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu tại tổ 01 (Đoàn đại biểu thành phố Hà Nội) tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV

Khi thực trạng được đánh giá đúng

Theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Mai Thị Phương Hoa, điều mà nữ đại biểu Quốc hội thuộc Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Nam Định băn khoăn là vấn đề “chống lãng phí trong bộ máy công quyền”. Cũng theo đại biểu Quốc hội Mai Thị Phương Hoa, bài viết “Chống lãng phí” của Tổng Bí thư Tô Lâm đã đánh giá đúng thực trạng, chỉ ra nguyên nhân và đưa ra nhiều giải pháp rất trúng. Có thể nói đây là một thông điệp mạnh mẽ, sâu sắc, khuyến khích mọi người dân, đặc biệt là cán bộ trong bộ máy công quyền cần xem xét lại cách thức sử dụng và quản lý các nguồn lực trong toàn xã hội.

Phân tích nguyên nhân, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Mai Thị Phương Hoa cho rằng: “Còn có một bộ phận cán bộ có tâm lý coi nhẹ việc chống lãng phí ngay trong hoạt động quản lý. Lâu nay họ chỉ coi lãng phí là hành vi cần phải khắc phục nhưng chưa đến mức nghiêm trọng, chưa coi lãng phí là hành vi nguy hiểm cho xã hội. Có một số cán bộ còn quan niệm lãng phí chỉ là việc quản lý, sử dụng vốn, tài sản, của Nhà nước không hiệu quả. Thực tế, còn có lãng phí về cơ hội và thời gian - đây mới là sự lãng phí tài sản vô hình lớn nhất của con người. Khi cơ hội và thời gian trôi qua sẽ không bao giờ quay trở lại. Như Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhận định, thủ tục hành chính rườm rà làm lãng phí thời gian của người dân, doanh nghiệp; “bệnh” sợ trách nhiệm, đùn đẩy công việc sẽ lãng phí cơ hội phát triển của địa phương, đất nước”.

Đại biểu Mai Thị Phương Hoa cũng nhấn mạnh, “bệnh thành tích”, “tư duy nhiệm kỳ”, “tư duy chủ quan” của một số cán bộ muốn thực hiện những dự án ở địa phương, bộ, ngành mình và trong nhiệm kỳ mình làm lãnh đạo để chứng tỏ năng lực, sự năng động; nhưng do cách làm nóng vội, sự tính toán chủ quan, sự không tuân thủ đầy đủ các quy trình, thủ tục nên một số dự án đã không đem lại hiệu quả như mong muốn. Cụ thể nhất chính là một số dự án đã được Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực “điểm mặt, chỉ tên” là những dẫn chứng cụ thể nhất.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Hữu Thông (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Thuận) nhìn nhận: “Vấn đề lãng phí nguồn lực xã hội, nguồn lực của đất nước trong các “dự án trùm mền”, “công trình đắp chiếu” hiện nay là lực cản cho sự phát triển của đất nước. Ví dự như các dự án điện gió, điện mặt trời đã đầu tư xây dựng nhưng chưa đưa vào vận hành; hàng nghìn, hàng trăm nghìn căn hộ xây dựng rồi bỏ trống hoặc xây dựng dở dang; hay các công trình dự án xây dựng hàng chục năm vẫn chưa xong. Chưa có số liệu thống kê thật sự đầy đủ về sự lãng phí trên cả nước nhưng con số này không dưới hàng trăm nghìn tỷ đồng, đó không là con số về mặt tài chính, mà những lãng phí và hệ lụy xoay quanh nó, như lãng phí về nguồn lực đất đai, lãng phí về cơ hội phát triển của doanh nghiệp, của đất nước… thì không đo đếm hết, đặc biệt là lãng phí niềm tin của nhân dân”.

Chung quan điểm, đại biểu Quốc hội Đào Hồng Vận (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Hưng Yên) đánh giá: “Chúng ta không chỉ quan tâm đến việc chống lãng phí ở lĩnh vực công, mà còn cần quan tâm đến chống lãng phí ở những dự án, những công trình đầu tư công - đây là lãng phí của xã hội, đặc biệt biệt là lãng phí trong lĩnh vực tư. Nhiều dự án nhà đầu tư triển khai trong nhiều năm nhưng không đưa vào khai thác và sử dụng, gây lãng phí lớn đối với nguồn lực xã hội”.

“Xử lý một vụ cảnh tỉnh cả vùng, cả lĩnh vực”

Có thể nói thời gian qua, Đảng và Nhà nước ta đã rất quan tâm đến công tác chống lãng phí. Chỉ thị số 27-CT/TW ngày 25-12-2023 của Bộ Chính trị về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí. Quốc hội thực hiện giám sát tối cao và ban hành Nghị quyết số 74/2022/QH15 ngày 15-11-2022 về đẩy mạnh việc thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí. Và gần đây nhất, Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực mới được bổ sung nhiệm vụ mới về phòng, chống lãng phí.

Trở lại với nguyên nhân mà Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Mai Thị Phương Hoa, nữ đại biểu Quốc hội thuộc Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Nam Định nêu ra, đó là “chế tài xử lý hành vi lãng phí đã ban hành, nhưng tính răn đe chưa cao”. Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí đã quy định trách nhiệm cá nhân, trách nhiệm người đứng đầu, việc xử lý hành vi vi phạm trong việc để xảy ra tình trạng lãng phí. Tuy nhiên, các quy định này chủ yếu có tính chất cảnh báo, nhắc nhở. Bộ luật Hình sự có 2 Điều đề cập đến các hành vi phạm tội dẫn đến hậu quả lãng phí.

Đó là, Điều 179 về “Tội thiếu trách nhiệm gây thiệt hại đến tài sản của Nhà nước, cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp” và Điều 219 về “Tội vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí”. Trên thực tế, các điều luật này ít khi được sử dụng để xử lý hành vi lãng phí mà thường được xử lý bằng các tội danh khác như “Tội vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng”, “Tội vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng”… Với cách xử lý này, mặc dù tội phạm vẫn bị trừng trị nhưng tính răn đe, giáo dục về chống lãng phí chưa cao. “Tôi thiết nghĩ rằng, nếu chúng ta chống lãng phí thành công như chống tham nhũng thời gian qua thì đất nước ta nhất định sẽ vững vàng bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình” - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Mai Thị Phương Hoa nói.

Thực trạng, nguyên nhân thì có nhiều, chính Tổng Bí thư Tô Lâm còn bức xúc nói: “Kể ra nhiều lắm… Lãng phí xảy ra nhiều lắm...”. Và người lãnh đạo cao nhất của Đảng chúng ta đã có bài viết “Chống lãng phí”, đặt nội hàm này ở tầm mức cao nhất và không chỉ được thể hiện bằng văn bản mà Tổng Bí thư yêu cầu bằng hành động cụ thể, hết sức quyết liệt. Tại cuộc họp Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực ngày 30-10-2024, Tổng Bí thư Tô Lâm yêu cầu: “Chỉ đạo rà soát, xử lý nghiêm các vụ việc lãng phí lớn, dư luận xã hội quan tâm, theo đúng tinh thần xử lý một vụ cảnh tỉnh cả vùng, cả lĩnh vực. Xác định rõ trách nhiệm, xử lý các tổ chức, cá nhân có liên quan. Dứt khoát phải có địa chỉ chịu trách nhiệm, vì đây là tài sản của Nhà nước, là tiền của nhân dân”.

Đặc biệt, “không được lợi dụng phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực để cản trở hoạt động phát triển hoặc trục lợi”. Có thể thấy, yêu cầu của Tổng Bí thư như một “Mệnh lệnh chính trị”, tầng nấc thông điệp mạnh mẽ và quyết liệt có thể hiểu, công tác phòng, chống lãng phí sẽ được tiến hành kiên quyết, kiên trì, không ngừng, không nghỉ, không có vùng cấm, không có ngoại lệ, bất kể người đó là ai, giống như công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.

Tổng Bí thư Tô Lâm đã đưa ra 4 giải pháp trọng tâm rất đúng, rất trúng và rất chính xác trong công tác phòng, chống lãng phí. Đó là: Cần thống nhất nhận thức đấu tranh phòng, chống lãng phí là cuộc chiến chống “giặc nội xâm” đầy cam go, phức tạp; là một phần của cuộc đấu tranh giai cấp; có vị trí tương đương với phòng, chống tham nhũng, tiêu cực để xây dựng Đảng ta vững mạnh, “là đạo đức, là văn minh”…; Tập trung hoàn thiện và tổ chức triển khai có hiệu quả thể chế phòng, chống lãng phí; xử lý nghiêm các cá nhân, tập thể có hành vi, việc làm gây thất thoát, lãng phí tài sản công…; Tập trung giải quyết triệt để các nguyên nhân dẫn đến lãng phí tài sản công, tài nguyên thiên nhiên, nguồn lực chăm lo nhân dân và phát triển đất nước với trọng tâm là đổi mới mạnh mẽ công tác xây dựng, hoàn thiện và thực thi pháp luật, coi đây là yếu tố quan trọng để phòng, chống lãng phí….; Xây dựng văn hóa phòng, chống lãng phí; đưa thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trở thành “tự giác”, “tự nguyện”, “cơm ăn nước uống, áo mặc hàng ngày”... Về điều này, Giáo sư, Tiến sĩ Thành Hán Bình - Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Việt Nam, Đại học Công nghiệp Chiết Giang khẳng định, bài viết “Chống lãng phí” của Tổng Bí thư Tô Lâm một mặt thể hiện quan điểm nhất quán của Đảng Cộng sản Việt Nam về vấn đề chống lãng phí, một mặt thể hiện Ban lãnh đạo mới sẽ kế thừa truyền thống văn hóa tiết kiệm tốt đẹp của dân tộc, mà điển hình là học tập và làm theo tấm gương Chủ tịch Hồ Chí Minh về tiết kiệm, chống lãng phí. Trên phương tiện thông tin đại chúng, học giả Trung Quốc cho rằng bài viết của Tổng Bí thư Tô Lâm đưa ra rất kịp thời, thể hiện lập trường kiên định của Việt Nam về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.

* * *

“Hiện nay, Việt Nam đang hướng tới trở thành nước phát triển, thu nhập trung bình cao và đưa ra “hai mục tiêu 100 năm”: Năm 2030 kỷ niệm 100 năm thành lập Đảng và năm 2045 kỷ niệm 100 năm thành lập nước. Trong quá trình đầy thách thức này, việc chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực là vô cùng quan trọng, thậm chí nó còn quyết định đến việc thành bại của cả quá trình.

Vì vậy, lời kêu gọi của Tổng Bí thư Tô Lâm là rất kịp thời và cần thiết, là lời cảnh tỉnh quan trọng đối với toàn Đảng, cần phải nghiêm túc thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, không khoan nhượng với tham nhũng, từ đó mới có thể thực hiện thành công hai mục tiêu 100 năm vĩ đại trên” - Giáo sư, Tiến sĩ Thành Hán Bình - Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Việt Nam, Đại học Công nghiệp Chiết Giang bình luận và hoàn toàn đồng ý với quan điểm: “Càng văn minh, tiến bộ, thì càng phải coi trọng tiết kiệm. Văn hóa tiết kiệm chính là động lực tinh thần và bệ đỡ trí tuệ để tạo nên một xã hội tiết kiệm”.

Thực tế đã chứng minh, từ tham nhũng, tiêu cực đến lãng phí ngày nay đã trở thành vấn nạn toàn cầu mà mọi quốc gia đều phải đối mặt. Vì vậy, “Chống lãng phí” là một trong những định hướng chiến lược, là một nhiệm vụ cấp bách, phải làm thật hiệu quả để đưa đất nước vững bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Thiếu tướng Lê Văn Cương - nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược và Khoa học (Bộ Công an): Phòng, chống tham nhũng, lãng phí để triệt tiêu tất cả tiêu cực

Về khoa học, khái niệm tiêu cực và tham nhũng, lãng phí có phạm trù khác nhau, nhưng có quan hệ chặt chẽ với nhau. Có thể nói, không có một hành vi tham nhũng, lãng phí nào là không tiêu cực cả. Nói chung, tiêu cực là bước khởi đầu, có quan hệ chặt chẽ với tham nhũng, lãng phí. Trước đây chúng ta chỉ quan tâm với việc phòng chống tham nhũng, tiêu cực, nhưng lại bỏ lãng phí ra ngoài. Đây là phát hiện, nhận thức mới của Đảng.

Trong công cuộc xây dựng, chỉnh đốn Đảng, nhận thức mới thể hiện quyết tâm phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực đã mạnh mẽ và quyết liệt hơn. Tức là phạm vi, đối tượng được mở rộng, hành vi cần phải phòng chống được mở rộng ra. Điều đó khiến cho công cuộc này toàn diện, đúng đắn, đầy đủ, đảm bảo tính đồng bộ, có trọng tâm, trọng điểm, phủ khắp tất cả, hướng tới đích xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, Nhà nước của dân, do dân và vì dân.

Qua thực tiễn nhiều năm chống tham nhũng, tiêu cực, đến nay bằng việc chống cả lãng phí, chúng ta kiên quyết giải quyết tận gốc rễ vấn đề. Từ thực tiễn chúng ta khái quát thành lý luận. Trước đây, khi cho ý kiến về đề án sửa đổi, bổ sung chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng từng yêu cầu phải phòng, chống cả tham nhũng lẫn tiêu cực. Đến ngày 29-10-2024, Bộ Chính trị đã ban hành Quy định số 191-QĐ/TW về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, chế độ làm việc, quan hệ công tác của Ban Chỉ đạo (thay thế Quy định số 32-QĐ/TW ngày 16-9-2021) và Quyết định số 192-QĐ/TW kiện toàn Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.

Nói như vậy để thấy giờ đây chúng ta không chỉ đấu tranh phòng chống tham nhũng, tiêu cực mà còn phòng chống cả lãng phí. Phòng chống không chỉ trong lĩnh vực kinh tế mà quan trọng hơn phải chống trong cả tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống. Những cái này có liên quan đến nhau. Sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống mới dẫn đến tham nhũng, lãng phí, tiêu cực. Tại sao lại như vậy? Tôi cho rằng, chống cả lãng phí là để làm nổi bật phòng ngừa. Cũng giống như công tác phòng cháy chữa cháy, nếu ta phòng cháy tốt thì chữa cháy sẽ giảm, ta không bị mất nhân lực, vật lực để đi chữa cháy, cứu nạn cứu hộ. Phòng chống tham nhũng và lãng phí thực chất theo khoa học pháp lý chính là công tác phòng ngừa để triệt tiêu tất cả tiêu cực. Giai đoạn đầu là phòng ngừa, nếu phòng ngừa tốt sẽ không dẫn đến nhiều hệ lụy về sau.

Gần đây chúng ta chứng kiến nhiều cán bộ cao cấp, thậm chí là cán bộ cấp chiến lược bị kỷ luật vì các vi phạm rất nghiêm trọng, gây thất thoát lớn. Chúng ta phải nhìn thẳng vào sự thật là sai phạm không phải mới xuất hiện ngày hôm qua. Nếu công tác phòng chống, công tác thanh tra, kiểm tra, quản lý nội bộ, công tác Đảng, công tác quản lý cán bộ… được thực hiện một cách nghiêm túc, chặt chẽ thì có lẽ không dẫn đến sai phạm này. Đó là điều rất đau xót! Tất cả sai phạm đều có quá trình, đã diễn ra trong một thời gian dài chứ không phải chỉ mang tính tình huống. Giai đoạn phòng ngừa ban đầu chúng ta đã làm không thành công, đến khi chuyển đổi hành vi chúng ta mới xử lý. Tuy nhiên, thời điểm này thể hiện quyết tâm chính trị rất cao của Đảng là phải phòng chống tất cả những hành vi có thể dẫn đến tiêu cực, bao gồm cả tham nhũng lẫn lãng phí trong bộ máy. Quyết tâm này được đông đảo nhân dân ủng hộ, bởi không thể có tham nhũng, lãng phí, tiêu cực sau 1 ngày, 1 tháng, hay 1 năm, mà nó phải được kéo dài 5 - 7 năm, thậm chí hàng chục năm.

Luật sư Nguyễn Đình Hưng - nguyên Kiểm sát viên cao cấp, Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao: Chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực phải gắn với xây dựng thiết chế pháp lý

Có thể khẳng định, công cuộc đấu tranh phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực mà Đảng, Nhà nước ta đang triển khai là rất đúng đắn và đáp ứng được mong mỏi của nhân dân. Sự lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát, quyết liệt từ Bộ Chính trị và Tổng Bí thư Tô Lâm chắc chắn sẽ mang lại những kết quả rất tích cực. Tuy nhiên, cùng với việc đưa thêm vấn đề chống lãng phí thì chúng ta cần phải xem xét, nhanh chóng xây dựng, củng cố được cơ chế chính sách, pháp luật cụ thể để bảo đảm triệt tiêu tiêu cực.

Đồng thời cũng phải đáp ứng được các yêu cầu và phù hợp với hoàn cảnh lịch sử, kinh tế, xã hội cụ thể. Bởi khuynh hướng xã hội hiện nay của nước ta là xã hội 4.0, là kỷ nguyên số, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Chúng ta đang phát triển theo xu thế của thế giới và biến thiên rất nhanh. Nếu không kịp thời xây dựng, bồi dưỡng cho cán bộ một tầm kiến thức sâu rộng thì công cuộc phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực sẽ không đạt được hiệu quả như mong muốn. Thậm chí nó còn có thể dẫn tới hiện tượng “trên bảo dưới không nghe” hoặc “không nghe kịp”.

Tôi cho rằng, nếu chúng ta chỉ tập trung vào chống mà không xây dựng được hệ thống pháp luật, chế định để uốn nắn xã hội phát triển và chưa tập trung thỏa đáng cho việc xây dựng ấy thì công cuộc phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực khó lòng đạt được kết quả như kỳ vọng. Nói một cách hình ảnh là trong xây dựng thì luôn cần phải có bản vẽ thiết kế, còn trong xã hội thì luôn cần phải có các chế định, bộ luật để thúc đẩy. Chế định, pháp luật chính là xương sống để phát triển xã hội.

Lâu nay, các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước vẫn nói “giao quyền cho địa phương chủ động”. Nhưng ở góc độ pháp luật thì đôi khi không khéo cái chữ “giao” đấy lại trở thành thiếu trách nhiệm, sợ trách nhiệm hoặc lạm quyền. Do đó, bên cạnh chủ trương, chính sách quyết liệt và biện pháp pháp luật để chống, để phát hiện, xử lý nghiêm khắc tham nhũng, lãng phí, tiêu cực thì còn cần kịp thời đưa ra hệ quy phạm pháp luật về định hướng phát triển và phải không ngừng giáo dục, bồi dưỡng cho các thế hệ cán bộ lãnh đạo, công chức trong bộ máy.

Chúng ta đều rất ủng hộ công cuộc phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực bởi hậu quả của nó là rất ghê gớm. Nó giống như một thứ sâu mọt, đục rỗng từ trong ra ngoài. Nhưng bên cạnh đó thì cũng cần phải có những chủ trương chính sách mang tính “gia cố” để thúc đẩy xã hội phát triển. Nếu không thì công cuộc phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực rất dễ trở lại thành khẩu hiệu. Thiết chế pháp lý, thiết chế điều hành, quản lý xã hội sẽ là công cụ bổ trợ rất đắc lực cho chủ trương phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực hiện nay.

Tiến sĩ Nguyễn Đình Quyền - nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội; nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Lập pháp, Ủy ban Thường vụ Quốc hội: Hoàn thiện cơ chế, chính sách, pháp luật để phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực trên mọi lĩnh vực

Thực tế cho thấy, khâu khó nhất trong chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực là phát hiện, bởi đây là hành vi vi vi phạm pháp luật và tội phạm đặc biệt. Đặc biệt về chủ thể, khách thể, hành vi, mối quan hệ, hậu quả pháp lý, nên nếu không có một cơ quan chống tham nhũng đặc biệt về mô hình, cơ cấu tổ chức, nguồn nhân lực, cơ chế hoạt động, nhất là hành lang pháp lý về thẩm quyền, trách nhiệm trong hoạt động thì rất khó mang lại hiệu quả như mong muốn.

Bộ luật Tố tụng hình sự đã quy định một số biện pháp tố tụng đặc biệt để các cơ quan có thẩm quyền có thể tiến hành trong quá trình điều tra, xử lý tội phạm, trong đó có tội phạm về tham nhũng lãng phí. Tuy nhiên, các quy định và đường lối xét xử đối với tội phạm này cần được hướng dẫn, quy định cụ thể hơn để triển khai có hiệu quả trên thực tế. Hiện quá trình xử lý tin tố giác tội phạm, điều tra, truy tố, xét xử các tội phạm về tham nhũng, lãng phí chưa có khác biệt nhiều so với các tội phạm thông thường nên khó phát hiện tội phạm. Hoặc khi phát hiện được thì nhiều chứng cứ đã bị xóa hoặc hợp thức hóa.

Nghiên cứu kinh nghiệm của một số nước trên thế giới cho thấy, phòng ngừa tham nhũng lãng phí, tiêu cực là trách nhiệm của tất cả các cơ quan, tổ chức, đơn vị. Còn về chống tham nhũng, lãng phí ngoài các cơ quan tiến hành tố tụng, như cơ quan điều tra, cơ quan công tố, tòa án thì các cơ quan thanh tra, kiểm toán, ngân hàng, thuế… đều là những cơ quan có trách nhiệm chống tham nhũng, lãng phí. Nhiều nước thành lập cơ quan chống tham nhũng, lãng phí đặc biệt, có mô hình, cơ cấu tổ chức, cơ chế vận hành, thẩm quyền, trách nhiệm đặc biệt đặt dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của Tổng thống hoặc Thủ tướng, không qua bất kỳ một khâu trung gian nào.

Cơ quan này kết nối, chia sẻ thông tin thường xuyên và có quy chế phối hợp hoạt động chặt chẽ với cơ quan thanh tra, ngân hàng, kiểm toán, thuế, các cơ quan Nhà nước khác trong quá trình phát hiện, điều tra, xử lý hành vi, tội phạm tham nhũng. Thay đổi về mô hình cơ quan chuyên trách chống tham nhũng, lãng phí thì nhất thiết phải sửa đổi một số luật, ví dụ như Luật Phòng chống tham nhũng; Luật Tổ chức cơ quan điều tra hình sự… Vì đây là một thiết chế đặc biệt để đấu tranh, phát hiện và xử lý hành vi tham nhũng, lãng phí. Bên cạnh đó, cần phải hoàn thiện đồng bộ rất nhiều cơ chế, chính sách, pháp luật để phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực trên mọi lĩnh vực.

Bên cạnh đó, kiểm soát quyền lực cũng là yêu cầu khách quan của công tác đấu tranh phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực. Kiểm soát quyền lực được thực hiện trên rất nhiều phương diện, như kiểm soát xung đột lợi ích, kiểm soát trách nhiệm công vụ của từng vị trí công tác, kiểm soát trách nhiệm của người đứng đầu, cấp phó người đứng đầu, thủ trưởng cơ quan, đơn vị; kiểm tra nội bộ, thanh tra chuyên ngành, Thanh tra Nhà nước; giải quyết khiếu nại, tố cáo và kiểm tra, giám sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo; công khai, minh bạch trong hoạt động của cơ quan, tổ chức, đơn vị; thực hiện các thiết chế dân chủ, nhất là thiết chế dân chủ ở cơ sở... Do đó, phải nhận diện cho hết tất cả các phương diện kiểm soát quyền lực, trên cơ sở đó có những giải pháp toàn diện, đồng bộ và phù hợp với hoàn cảnh, điều kiện cụ thể của chúng ta.

Chuyển động ngay những việc cần làm ngay: Nhìn từ Hà Nội

Ngày 30-10-2024, Tổng Bí thư Tô Lâm chủ trì cuộc họp Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực; trong đó có nội dung về việc quyết liệt để triển khai ngay các công tác trọng tâm, đột phá về phòng, chống lãng phí. Cùng ngày, Văn phòng UBND TP Hà Nội cũng có thông báo kết luận của Chủ tịch UBND thành phố tại cuộc họp diễn ra sáng 30-10 về tình hình triển khai một số dự án đầu tư kéo dài, chậm triển khai, chậm đưa vào sử dụng trên địa bàn Thủ đô.

Theo đó, Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trần Sỹ Thanh yêu cầu các sở, ngành; UBND các quận, huyện thực hiện một số nhiệm vụ để kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc đối với 5 dự án đầu tư kéo dài, chậm triển khai, chậm đưa vào sử dụng. Cụ thể, đối với Dự án Công viên văn hóa, du lịch vui chơi giải trí Kim Quy, yêu cầu nhà đầu tư tập trung nguồn lực, phối hợp chặt chẽ với UBND huyện Đông Anh trong công tác giải phóng mặt bằng phần diện tích còn lại thực hiện ngay việc hỗ trợ nhân dân di chuyển mồ mả, hoàn thành dứt điểm trong năm 2024; thực hiện việc di chuyển đường điện cao thế theo hướng áp dụng tương tự, thống nhất với cách thức triển khai tại 2 dự án đầu tư Khu Trung tâm Hội chợ triển lãm quốc gia và Khu đô thị thành phố thông minh trên địa bàn huyện Đông Anh; đối với phần kênh tưới tiêu, phải có phương án đảm bảo phục vụ sản xuất nông nghiệp cho nhân dân, về lâu dài phải nghiên cứu, di chuyển ra ngoài phạm vi dự án…

Đối với dự án xây dựng Khu nhà ở sinh viên Pháp Vân - Tứ Hiệp, các Sở Xây dựng, Sở Tài chính và Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình dân dụng thành phố phối hợp, thực hiện quyết toán theo hạng mục hoàn thành; hoàn thành trong tháng 12-2024.

Về chuyển đổi các hạng mục A2, A3, A4 sang nhà ở xã hội cho thuê, Sở Xây dựng, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình dân dụng thành phố khẩn trương thực hiện lập báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư, tổ chức thẩm định, trình HĐND thành phố xem xét, thông qua chủ trương đầu tư tại phiên họp đầu năm 2025; trên cơ sở đó, hoàn thành việc cải tạo, nâng cấp tòa A2, A3 trong năm 2026, hoàn thành đầu tư xây dựng tòa A4 chậm nhất trong năm 2027. Đối với dự án Khu nhà ở tái định cư thuộc Khu đô thị Đền Lừ III, Chủ tịch UBND thành phố yêu cầu UBND quận Hoàng Mai tập trung chỉ đạo các đơn vị có liên quan khẩn trương thực hiện việc cải tạo, sửa chữa công trình CT1, CT2, CT3, bảo đảm chất lượng, cảnh quan môi trường để phục vụ tái định cư cho nhân dân; hoàn thành, bàn giao công trình trong quý II-2025 để bố trí tái định cư cho các dự án trên địa bàn quận và các dự án khác trên địa bàn quận.

Thống nhất chủ trương việc tiếp tục triển khai đầu tư xây dựng công trình nhà tái định cư tại 2 ô đất CT4, CT5 bằng nguồn đầu tư công. Đối với dự án Tổ hợp hỗn hợp trung tâm thương mại, dịch vụ, văn hóa tại số 148 phố Giảng Võ, là thành phần trong tổng thể các dự án đầu tư; hiện Công ty cổ phần Trung tâm hội chợ triển lãm Việt Nam là đơn vị có quyền sử dụng đất; việc gia hạn thời gian thuê đất, đăng ký biến động là thủ tục thuộc trách nhiệm của chủ đầu tư và Sở Tài nguyên và Môi trường.

Chủ tịch UBND thành phố yêu cầu các Sở: Tài nguyên và Môi trường, Tài chính, Kế hoạch và Đầu tư phối hợp, hoàn thiện hồ sơ thẩm định chấp thuận chủ trương đầu tư đồng thời chấp thuận nhà đầu tư, thống nhất, trình UBND thành phố giải quyết trước ngày 4-11-2024. Đối với dự án Trung tâm Nghiên cứu chuyển giao công nghệ và Giám định công nghệ tại Khu công nghệ cao Hòa Lạc, huyện Thạch Thất, Thanh tra thành phố đẩy nhanh tiến độ thanh tra theo chỉ đạo của UBND thành phố, sớm có kết luận, kiến nghị phương án xử lý, giải quyết tồn tại, vướng mắc của dự án.

Sở Khoa học và Công nghệ khẩn trương nghiên cứu, cập nhật quy định hiện hành, xây dựng phương án có tính khả thi để quản lý, khai thác, sử dụng tài sản công theo quy định mới để sử dụng, khai thác, phát huy hiệu quả xã hội. Ban Quản lý Khu công nghệ cao Hòa Lạc chủ trì, phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ có biện pháp tăng cường công tác đảm bảo vệ sinh môi trường khu vực dự án…

Không chỉ “chuyển động” giải quyết các dự án đầu tư kéo dài, chậm triển khai, chậm đưa vào sử dụng để tránh lãng phí, trước đó, Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trần Sỹ Thanh đã ký ban hành Kế hoạch số 246/KH-UBND ngày 16-8-2024 về việc triển khai thực hiện Kế hoạch số 223-KH/TU ngày 12-3-2024 của Thành ủy về thực hiện Chỉ thị số 27-CT/TW ngày 25-12-2023 của Bộ Chính trị về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí” trên địa bàn thành phố. Kế hoạch nhằm quán triệt và tổ chức thực hiện nghiêm túc mục tiêu, yêu cầu và các nội dung, giải pháp trọng tâm của Chỉ thị số 27-CT/TW ngày 25-12-2023 của Bộ Chính trị, Nghị quyết số 98/NQ-CP ngày 26-6-2024 của Chính phủ, Kế hoạch số 223-KH/TU ngày 12-3-2024 của Thành ủy về thực hiện về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí” trên địa bàn thành phố.

Cụ thể, tăng cường phổ biến, quán triệt, tổ chức thực hiện công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí. Tiếp tục rà soát, bổ sung, hoàn thiện các quy định, quy chế để kịp thời thực hiện có hiệu quả công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí. Xây dựng và chỉ đạo tổ chức triển khai có hiệu quả Chương trình thực hành tiết kiệm, chống lãng phí 5 năm, hàng năm. Đẩy mạnh công tác kiểm tra, thanh tra, giám sát đối với công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; tăng cường quản lý Nhà nước, siết chặt kỷ luật, kỷ cương, triệt để tiết kiệm, chống lãng phí. Phát huy quyền làm chủ của nhân dân, vai trò giám sát, phản biện của Mặt trận Tổ quốc và tổ chức chính trị - xã hội các cấp thành phố trong công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí…

PGS.TS Nguyễn Cảnh Quý - Viện Nhà nước và Pháp luật, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh: Kiểm soát quyền lực Nhà nước để hạn chế tham nhũng, lãng phí, tiêu cực

Tham nhũng, lãng phí là một hiện tượng tồn tại tất yếu khách quan luôn luôn gắn với quyền lực Nhà nước. Nó gây thiệt hại lớn cho nền kinh tế, làm suy thoái cán bộ, làm bộ máy Nhà nước hoạt động kém hiệu lực, gây mất niềm tin của nhân dân đối với Đảng và Nhà nước, thậm chí làm mục ruỗng, đe dọa sự tồn vong của đất nước, chế độ,. Vì vậy, phải coi đây chính là quốc nạn, là “giặc nội xâm” để kiên quyết chống đến cùng. Theo tôi, để đấu tranh phòng chống tham nhũng, lãng phí có hiệu quả thì kiểm soát quyền lực Nhà nước là một trong những biện pháp quan trọng bậc nhất. Do đó cần nâng cao nhận thức của cấp ủy Đảng, chính quyền các cấp về nguy cơ tham nhũng, lãng phí từ sự tha hóa quyền lực và vai trò kiểm soát quyền lực Nhà nước trong đấu tranh phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.

Tiếp đến phải nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn để hoàn thiện cơ chế kiểm soát quyền lực Nhà nước nhằm phát huy cơ chế này trong phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực. Trong đó, Đảng và Nhà nước cần tập trung vào hoàn thiện cơ cấu, tổ chức và hoạt động của các cơ quan Nhà nước trong việc thực hiện quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp. Bên cạnh đó, hoàn thiện cơ chế pháp lý kiểm soát quyền lực Nhà nước giữa các cơ quan lập pháp, hành pháp và tư pháp. Bởi nếu quyền lực Nhà nước được kiểm soát thì sẽ hạn chế được tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.

Chúng ta đều biết, phòng chống tham nhũng, lãng phí là đấu tranh với những hành vi tiêu cực của những người có chức vụ, quyền hạn trong bộ máy Nhà nước. Vì vậy, đây là cuộc đấu tranh rất khó khăn, phức tạp. Muốn có hiệu quả cần nghiên cứu xây dựng mô hình cơ quan chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực thích hợp, trực thuộc Tổng Bí thư hoặc Chủ tịch nước; ban hành cơ chế, tổ chức hoạt động để cơ quan này có quyền thanh tra, kiểm tra, giám sát vụ việc có dấu hiệu tham nhũng, lãng phí, tiêu cực đối với tất cả các cơ quan, tổ chức, cán bộ, công chức trong bộ máy Nhà nước và hệ thống chính trị từ Trung ương đến địa phương.

Có như vậy mới xử lý kịp thời, trên diện rộng hành vi tham nhũng, lãng phí, tiêu cực. Những người làm việc trong các cơ quan này phải có trình độ, năng lực chuyên môn nghiệp vụ sâu trong nhiều lĩnh vực, có phẩm chất đạo đức tốt, trung thành tuyệt đối với Đảng, Nhà nước và nhân dân; có bản lĩnh chính trị vững vàng, sẵn sàng đối mặt với những khó khăn, thách thức và nguy hiểm. Nhà nước phải ban hành các quy định pháp luật riêng để cơ quan này thực hiện chức năng nhiệm vụ phòng chống tham nhũng, tiêu cực nhanh chóng kịp thời, có hiệu quả.

Tiến sĩ, Luật sư Lê Văn Thiệp - Trưởng Văn phòng Luật sư Toàn Cầu: Phòng, chống lãng phí cũng cần bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm

Có thể nói, công tác phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực hiện nay là nhiệm vụ vô cùng quan trọng của cả hệ thống chính trị. Quyết tâm ấy đã được thực hiện với thái độ quyết liệt, thống nhất ở tất cả các cấp, các ngành, các cơ quan tiến hành tố tụng trong thời gian vừa qua. Trong những năm qua, các cơ quan tiến hành tố tụng đã khởi tố nhiều vụ án, khởi tố nhiều bị can là những người có chức vụ cao trong các cơ quan của Đảng cũng như chính quyền các cấp. Điều đó luôn nhận được sự đồng thuận, ủng hộ của nhân dân và minh chứng cho quyết tâm phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực của Đảng và Nhà nước.

Tuy nhiên, việc điều tra, xác minh, xử lý những vụ án có liên quan đến những người có chức vụ, quyền hạn cũng cần xem xét tính lịch sử của vấn đề nhằm đánh giá một cách khách quan, toàn diện, có lý, có tình và chấp nhận những vấn đề mới mà pháp luật chưa hoàn thiện. Việc bảo vệ những cán bộ dám nghĩ, dám làm và dám chịu trách nhiệm cũng đã được quan tâm, nhưng cần được luật hóa trong chính sách hình sự, chính sách tố tụng hình sự để đảm bảo tính ổn định, đoàn kết của hệ thống chính trị cũng như tránh việc lạm dụng công tác phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực vì động cơ không trong sáng. Tôi tin rằng trong thời gian tới, công tác đấu tranh phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực sẽ tiếp tục đạt được những kết quả cao hơn sự mong mỏi của nhân dân, giữ vững trật tự kỷ cương cũng như bảo vệ tài sản Nhà nước không bị xâm hại.

Ông Nguyễn Văn Lý - nguyên Hội thẩm nhân dân Tòa án nhân dân TP Hà Nội:Lòng tin của nhân dân đã được củng cố hơn rất nhiều

Có thể khẳng định, chủ trương phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực của Đảng và Nhà nước là hết sức phù hợp. Công tác lãnh đạo, chỉ đạo từ trên xuống dưới rất quyết liệt, được coi trọng ở tất cả các ngành, các cấp và lấy lại được lòng tin của nhân dân. Các nhiệm kỳ trước chúng ta cũng phòng chống tham nhũng, tiêu cực nhưng có nơi, có lúc còn hời hợt, hình thức. Tuy nhiên, giờ đây công tác phòng chống tham nhũng, tiêu cực đã được đẩy lên rất cao hơn, đó là phòng chống cả lãng phí. Do đó, lòng tin của nhân dân đối với Đảng, đối với bộ máy Nhà nước đã được củng cố hơn rất nhiều.

Chúng ta là một nước nghèo, lại liên tục trải qua các cuộc chiến tranh ác liệt và đã phải hy sinh rất nhiều xương máu. Giờ đây, khi chúng ta có được nền độc lập, hòa bình, hồi phục sau chiến tranh và từng bước phát triển mà lại bị tệ nạn tham nhũng, lãng phí, tiêu cực tàn phá thì thật vô cùng đáng buồn và không phải với vong linh các thế hệ anh hùng, liệt sĩ đã ngã xuống khi bảo vệ nền độc lập dân tộc. Đó cũng chính là bức xúc của đông đảo nhân dân. Vừa qua, Đảng và Nhà nước cũng đã làm được rất nhiều việc để củng cố lòng tin của nhân dân. Công cuộc phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực quả là rất hăng hái, quyết liệt, cấp tập, quyết tâm từ trên xuống dưới… Tuy nhiên theo tôi cần có sự tham gia tích cực của người dân kết hợp với công tác quản lý của Nhà nước. Trong thời đại này, người dân luôn nắm bắt được rất nhiều thứ nên công tác phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực nếu lắng nghe thông tin từ người dân thì sẽ triệt để hơn.

Kiên quyết phòng, chống lãng phí để có nguồn lực phát triển đất nước

Tổng Bí thư Tô Lâm và các đại biểu thuộc Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội

Bài viết “Chống lãng phí” của Tổng Bí thư Tô Lâm được công bố gần đây như một thông điệp mạnh mẽ khẳng định Đảng luôn quan tâm đến công cuộc phòng chống lãng phí; nhắc nhở các tổ chức xem xét lại công tác quản lý, sử dụng nguồn lực Nhà nước, xã hội; khuyến khích, động viên cả hệ thống chính trị và người dân tránh xa lãng phí, đưa nhiệm vụ chống lãng phí trở thành “tự giác”, “tự nguyện”, như “cơm ăn nước uống, áo mặc hằng ngày”. Đây là một trong những nhiệm vụ cần làm ngay để đưa Việt Nam bước vào kỷ nguyên vươn mình, định hình tương lai, gia tăng mạnh mẽ nguồn lực, làm giàu cho đất nước. Để hiểu sâu sắc hơn về công cuộc phòng, chống lãng phí của Đảng và những chỉ đạo của Tổng Bí thư, Báo An ninh Thủ đô đã có buổi trò chuyện cùng ông Ngô Văn Sửu - nguyên Vụ trưởng Vụ 1, Ủy ban Kiểm tra Trung ương.

Cuộc kháng chiến trường kỳ chống “giặc nội xâm”

- Phóng viên: Thưa ông, trong mọi thời kỳ, Đảng ta luôn coi trọng nhiệm vụ phòng chống lãng phí. Mới đây, trong bài viết “Chống lãng phí”, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh: “Công tác phòng chống lãng phí đang đứng trước những yêu cầu, nhiệm vụ mới rất khẩn trương, cấp bách”. Ông nhìn nhận thế nào về vấn đề này?

Nguyên Vụ trưởng Vụ 1, Ủy ban Kiểm tra Trung ương Ngô Văn Sửu

- Ông Ngô Văn Sửu - nguyên Vụ trưởng Vụ 1, Ủy ban Kiểm tra Trung ương: Bài viết “Chống lãng phí” của Tổng Bí thư đã thể hiện sâu sắc ý nghĩa quan trọng của việc phòng chống lãng phí đối với công cuộc xây dựng và phát triển đất nước. Bài viết thể hiện quan điểm, những trăn trở của người đứng đầu Đảng, đồng thời chỉ ra những vấn đề còn tồn đọng, nguyên nhân khách quan, chủ quan và mối nguy của lãng phí. Đó là gây suy giảm nguồn lực về con người, tài chính, gây cạn kiệt tài nguyên quốc gia, làm gia tăng khoảng cách giàu nghèo. Nghiêm trọng hơn, lãng phí gây suy giảm lòng tin của người dân với Đảng, Nhà nước, tạo rào cản vô hình trong phát triển kinh tế - xã hội, bỏ lỡ thời cơ phát triển của đất nước.

Tại sao phải khẩn trương, cấp bách? Bởi Đảng, Nhà nước đã xác định nước ta đang bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Phấn đấu hoàn thành “hai mục tiêu 100 năm” (năm 2030 kỷ niệm 100 năm thành lập Đảng; năm 2045 kỷ niệm 100 năm thành lập nước), Việt Nam trở thành nước phát triển có thu nhập trung bình cao. Trong hành trình đầy thách thức này, nhiệm vụ chống lãng phí là vô cùng quan trọng, thậm chí là yếu tố quyết định đến việc thành công hay thất bại của cả quá trình. Vì vậy, lời kêu gọi của Tổng Bí thư Tô Lâm là rất kịp thời và cần thiết, là lời cảnh tỉnh quan trọng đối với toàn Đảng, với tổ chức, cá nhân đang quản lý, sử dụng nguồn lực nhà nước, xã hội. Khẳng định tầm nhìn chiến lược của Đảng, xác định phòng chống lãng phí tương đương với phòng chống tham nhũng, tiêu cực, quyết liệt và không có vùng cấm, không có ngoại lệ.

Trong lịch sử, sau khi Cách mạng tháng Tám thành công, chính quyền non trẻ phải đương đầu với 3 thứ giặc là giặc đói, giặc dốt, giặc ngoại xâm. Để tạo nguồn lực chống lại 3 thứ giặc đó, nhiệm vụ sản xuất, giáo dục đào tạo là giải pháp cấp bách, nhưng đồng thời cũng phải tiết kiệm, phòng chống lãng phí. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh coi lãng phí, tham ô là “giặc nội xâm”. Đánh giặc ngoại xâm đã khó, đánh “giặc nội xâm” còn khó hơn nhiều. Người xác định tham ô, lãng phí và bệnh quan liêu là kẻ thù của nhân dân và Chính phủ.

Thực hiện căn dặn của Bác, Đảng ta luôn coi trọng, đặt công việc phòng chống lãng phí lên hàng đầu. Hội nghị lần thứ 3 Ban Chấp hành Trung ương Đảng (Khóa X) đã ban hành Nghị quyết số 04-NQ/TW về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phòng chống tham nhũng, lãng phí. Nghị quyết nêu rõ quan điểm chủ động phòng ngừa vừa kiên quyết đấu tranh chống tham nhũng. Gắn phòng chống tham nhũng, lãng phí với xây dựng, chỉnh đốn Đảng, phát huy dân chủ, thực hành tiết kiệm, chống chủ nghĩa cá nhân, chống quan liêu. Nhằm đẩy mạnh thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, tháng 12-2012 Ban Bí thư đã ban hành Chỉ thị số 21-CT/TW yêu cầu thực hiện 8 nhiệm vụ trọng tâm.

Sau đó là Chỉ thị số 27-CT/TW của Bộ Chính trị ban hành ngày 25-12-2023 về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí. Yêu cầu nâng cao nhận thức, tổ chức thực hiện nghiêm chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; xem đây là nhiệm vụ trọng tâm, thường xuyên của cả hệ thống chính trị và xã hội.

Ngày 9-5-2024, Bộ Chính trị ban hành Quy định số 144-QĐ/TW về chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên trong giai đoạn mới. Quy định gồm 6 điều, trong đó điều 3 yêu cầu cán bộ, đảng viên phải quản lý, sử dụng tài sản công đúng mục đích, đúng quy định; tiết kiệm, hiệu quả, không xa hoa, lãng phí thời gian, tiền bạc, công sức và các nguồn lực vật chất khác của tập thể và cá nhân.

Lãng phí gây suy giảm lòng tin của nhân dân

- Trong bài viết của mình, Tổng Bí thư đã rõ 5 dạng thức lãng phí. Theo ông những lãng phí này sẽ ảnh hưởng như thế nào đến sự phát triển kinh tế - xã hội, cũng như uy tín của Đảng và niềm tin của nhân dân?

- Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ rõ 5 dạng thức cùng các nguyên nhân của lãng phí đang nổi lên gay gắt hiện nay. Về mặt kinh tế - xã hội, sự lãng phí làm suy giảm nguồn lực con người, nguồn lực tài chính, lãng phí tài nguyên thiên nhiên, lãng phí thời gian, công sức, làm giảm hiệu quả sản xuất, gia tăng khoảng cách giàu nghèo… Trước hết là thất thoát, lãng phí các nguồn lực do chất lượng xây dựng, hoàn thiện pháp luật chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn công cuộc đổi mới. Đất nước đang từng bước xây dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.

Có thể do đó những quy định pháp luật chưa thật sự đồng thuận, chặt chẽ, vô tình tạo ra những lỗ hổng gây cản trở sản xuất, đầu tư phát triển kinh tế. Cũng do quy chế, quy định của ta chưa được chặt chẽ nên lãng phí xảy ra ở nhiều nơi, nhiều lĩnh vực. Tôi lấy ví dụ, trong lĩnh vực quản lý công vụ, việc Huyện ủy, UBND của một huyện ở tỉnh Thanh Hóa vay tiền các cá nhân trong và ngoài cơ quan để tiếp khách, ăn uống, sửa xe, mua sắm thiết bị... lên đến hơn 50 tỷ đồng. Trong lĩnh vực xây dựng - y tế, Bệnh viện Bạch Mai và Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức (cơ sở 2 tại Hà Nam) xây dựng gần xong nhưng bỏ hoang, mặc cho người bệnh mỏi mòn chờ đợi. Hai bệnh viện này đều có tổng mức đầu tư khoảng 4.500 tỷ đồng, khởi công xây dựng vào cuối năm 2014.

Hay nhiều khu tái định cư ở Hà Nội dù đã hoàn thiện cơ sở hạ tầng nhưng không có người ở như khu tái định cư Đền Lừ III (Hoàng Mai), dự án nhà ở tái định cư N01 - D17 (quận Cầu Giấy)... Điều này không chỉ gây lãng phí về tài nguyên đất mà còn lãng phí nguồn lực, tài sản xã hội. Hay việc xử lý vi phạm cũng có thể gây ra thất thoát. Trong quá trình điều tra các vụ án tham nhũng, tiêu cực, có rất nhiều tài sản (gồm nhà đất, phương tiện giao thông, cổ phiếu…) bị phong tỏa một thời gian dài. Do đó, đến bước thi hành án, thanh lý tài sản nhằm khắc phục hậu quả thì giá trị tài sản đã bị giảm sút, thậm chí không còn giá trị kinh tế gây lãng phí rất lớn.

Trong bài viết, Tổng Bí thư đã nhìn nhận thẳng thắn là lãng phí còn gây suy giảm lòng tin của người dân với Đảng, với Nhà nước. Đó là khi nhân dân nhận thấy lãng phí vẫn còn phổ biến, kéo dài, thậm chí để lại hậu quả nghiêm trọng nhưng chưa được xử lý triệt để, tác động tiêu cực đến cuộc sống, hoạt động sản xuất, kinh doanh của họ thì lòng tin tất yếu bị suy giảm. Nếu như hậu quả về kinh tế chúng ta có thể khắc phục nhanh chóng, thì niềm tin của nhân dân cần đánh đổi rất nhiều thời gian, công sức mới có được lại.

Khi phát biểu tại phiên khai mạc Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, Tổng Bí thư cũng đã yêu cầu đổi mới mạnh mẽ công tác lập pháp theo hướng vừa đảm bảo yêu cầu quản lý Nhà nước, vừa khuyến khích sáng tạo, giải phóng toàn bộ sức sản xuất, khơi thông mọi nguồn lực để phát triển, tư duy quản lý không cứng nhắc, dứt khoát từ bỏ tư duy không quản được thì cấm. Trước đó, ngày 14-9, tại phiên họp Chính phủ chuyên đề pháp luật tháng 9, Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng đã nhấn mạnh, cần tiếp tục đổi đổi mới tư duy xây dựng pháp luật theo hướng vừa quản lý chặt chẽ, vừa kiến tạo phát triển, huy động được các nguồn lực, tạo không gian phát triển mới cho đất nước trong giai đoạn mới. Có thể khẳng định, vấn đề hoàn thiện pháp luật đang được đặc biệt quan tâm. Tôi tin sẽ có những sửa đổi để khơi thông rào cản, chấm dứt hiện trạng thất thoát nguồn lực.

Ngoài ra còn có nguyên nhân về con người. Một bộ phận cán bộ có tâm lý coi nhẹ việc chống lãng phí ngay trong hoạt động quản lý. Lâu nay họ chỉ coi lãng phí là việc làm ở mức độ khiển trách, cần khắc phục, chưa coi lãng phí là hành vi nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sự phát triển, tiến bộ của xã hội. Họ chưa nhận thức được lãng phí không chỉ là tài sản, nguồn vốn, mà còn có cơ hội, thời gian, nhân lực… Để khắc phục được những tồn tại này cần phải có cơ chế kiểm tra, giám sát chặt chẽ, liên tục. Đồng thời ban hành chế tài xử lý, răn đe ở mức cao.

Đưa chống lãng phí trở thành thói quen, văn hóa mới

- Chống lãng phí là nhiệm vụ khó khăn, phức tạp, liệu chúng ta có đủ cơ sở để thực hiện nó một cách khẩn trương, cấp bách không, thưa ông?

- Chúng ta phải chấp nhận cuộc chiến chống chống lãng phí không hề đơn giản mà ngược lại rất gian nan, đòi hỏi cả hệ thống chính trị quyết tâm hành động, không để tình trạng “trên nóng, dưới lạnh”. Đồng thời chúng ta cũng có đầy đủ cơ sở cả về pháp lý và chính trị vững chắc. Đó là những nghị quyết của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, chỉ thị của Bộ Chính trị, Ban Bí thư. Bên cạnh đó, Quốc hội cũng đã ban hành Nghị quyết số 74/2022/QH15 về đẩy mạnh việc thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí.

Về mặt pháp luật, ngày 26-11-2013 Quốc hội ban hành Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí 2013. Luật này quy định về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong quản lý, sử dụng ngân sách Nhà nước, vốn Nhà nước, tài sản Nhà nước, lao động, thời gian lao động trong khu vực Nhà nước; quản lý, khai thác và sử dụng tài nguyên. Bên cạnh đó, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong hoạt động sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng của tổ chức, hộ gia đình, cá nhân cũng được quy định rất rõ. Trong luật hình sự cũng đã quy định về tội vi phạm quy định về sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí.. Với những quy định của Đảng, Nhà nước, tôi tin rằng chúng ta có đủ cơ sở để thực hiện nhiệm vụ phòng chống lãng phí, dồn toàn lực để đưa đất nước bước sang kỷ nguyên mới.

- Trong bài viết Tổng Bí thư có nhắc đến các giải pháp chống lãng phí, ông có nhìn nhận như thế nào về các giải pháp này?

- Như Tổng Bí thư đã khẳng định, chúng ta đang bước vào kỷ nguyên mới. Để nắm bắt cơ hội, đẩy lùi thách thức, gia tăng mạnh mẽ nguồn lực chăm lo cho nhân dân, làm giàu cho đất nước, chống lãng phí cần được triển khai quyết liệt, đồng bộ với những giải pháp hữu hiệu, tạo sự lan tỏa mạnh mẽ, trở thành tự nguyện, tự giác của mỗi cán bộ, đảng viên và người dân. Trong số 4 giải pháp phòng chống lãng phí, giải pháp “Xây dựng văn hóa phòng chống lãng phí; đưa thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trở thành “tự giác”, “tự nguyện”, “cơm ăn nước uống, áo mặc hàng ngày”” là điều mới mẻ. Có thể khẳng định, lối sống cần cù, tiết kiệm đã trở thành nét đẹp văn hóa con người Việt Nam.

Nền văn minh lúa nước hàng nghìn năm của chúng ta cũng là bấy nhiêu năm người dân phải chống chọi với thiên tai, dịch bệnh. Chính điều kiện khó khăn đã hình thành nên tính cách “ăn chắc mặc bền”, “khéo ăn thì no, khéo co thì ấm” và điều này đã giúp dân tộc Việt Nam vượt qua những thử thách, giai đoạn khó khăn. Còn trong điều kiện thực tế hiện nay, để hình thành văn hóa tiết kiệm, không lãng phí cần có nhận thức từ sớm. Cần trả lời được câu hỏi lãng phí là gì? Chống lãng phí cần làm những gì? Văn hóa chống lãng phí, thực hành tiết kiệm cần bắt đầu từ mỗi cá nhân, hình thành từ trong gia đình, được hướng dẫn trong trường học, rồi lan tỏa ra toàn xã hội. Cán bộ, đảng viên phải là lực lượng tiên phong, gương mẫu, đi đầu trong việc xây dựng văn hóa tiết kiệm. Bên cạnh đó, chúng ta có thể đưa việc xây dựng văn hóa liêm chính, tiết kiệm trở thành nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm trong xây dựng, chỉnh đốn Đảng.

- Trân trọng cảm ơn ông về cuộc trao đổi!