Tiết kiệm năng lượng - nền tảng cho phát triển bền vững
Ngày 17/10, tại TP Hồ Chí Minh, Bộ Công Thương tổ chức Diễn đàn: “Sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả: Thành quả và mục tiêu trong kỷ nguyên vươn mình”.
Diễn đàn nhận được sự quan tâm rất lớn của giới chuyên gia, nhà làm chính sách, doanh nghiệp... Ảnh: PV
Sự kiện được xem là bước khởi động quan trọng nhằm phổ biến Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả vừa được Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ 9, khóa XIV. Đồng thời, khẳng định vai trò chủ động của Bộ Công Thương trong việc hiện thực hóa mục tiêu phát triển kinh tế xanh, phát thải thấp.
Diễn đàn có sự tham dự của đại diện Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội; lãnh đạo các đơn vị thuộc Bộ Công Thương; cùng đại diện các bộ, ngành, địa phương, tổ chức quốc tế, doanh nghiệp…
Trong xu thế phát triển xanh và bền vững, Việt Nam đang kiên định thực hiện cam kết tại COP26 và định hướng Nghị quyết 55-NQ/TW của Bộ Chính trị. Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả vì thế được xem là một trong những trụ cột bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, đồng thời góp phần thúc đẩy tăng trưởng xanh và giảm phát thải khí nhà kính.
Từ khi Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả được ban hành năm 2010, Bộ Công Thương đã đóng vai trò đầu mối, tiên phong triển khai trên toàn quốc.
Trong 15 năm qua, Bộ đã xây dựng và hoàn thiện hệ thống khung pháp lý gồm 2 nghị định, 16 thông tư, 2 quy chuẩn kỹ thuật và hơn 50 bộ tiêu chuẩn, đồng thời thực hiện nhiều chương trình hành động cụ thể, bao phủ từ nâng cao hiệu suất năng lượng, hỗ trợ doanh nghiệp cải tiến công nghệ, kiểm toán năng lượng cho đến truyền thông, giáo dục và nâng cao nhận thức cộng đồng.
Bộ Công Thương cũng chủ động hỗ trợ các ngành tiêu thụ năng lượng lớn như xi măng, thép, dệt may, chế biến thực phẩm cải thiện hiệu suất sử dụng năng lượng, phát triển thị trường thiết bị hiệu suất cao và mở rộng chương trình dán nhãn năng lượng cho hàng chục dòng sản phẩm.
Những chương trình truyền thông như “Giờ Trái đất”, “Gia đình tiết kiệm điện” hay chiến dịch “Dán nhãn năng lượng cho thiết bị tiêu thụ điện” đã tạo sức lan tỏa mạnh mẽ, hình thành thói quen tiết kiệm năng lượng trong cộng đồng.
Cả nước hiện có hơn 9.500 hộ dân lắp đặt điện mặt trời áp mái, 1.200 doanh nghiệp thực hiện kiểm toán năng lượng, và hơn 5.000 kiểm toán viên được đào tạo, cấp chứng chỉ.
Đặc biệt, chương trình dán nhãn năng lượng đã giúp loại bỏ 45 triệu bóng đèn sợi đốt, tiết kiệm khoảng 100 triệukWh điện mỗi năm, tương đương công suất một nhà máy nhiệt điện 300MW.
Theo thống kê của Bộ Công Thương, giai đoạn 2011 - 2015, cả nước tiết kiệm được 11.261 KTOE năng lượng, tương đương 5,65% tổng tiêu thụ năng lượng quốc gia; giai đoạn 2016 - 2020 tiếp tục đạt khoảng 5,65%, tương đương hàng tỷ kWh điện. Từ năm 2020 đến nay, các chương trình tiết kiệm điện được duy trì, hướng tới mục tiêu tiết kiệm tối thiểu 2% tổng sản lượng điện thương phẩm mỗi năm.
Phát biểu tại diễn đàn, bà Đỗ Thị Minh Trâm, Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công (Bộ Công Thương), nhấn mạnh rằng năng lượng là huyết mạch của nền kinh tế quốc dân.
Bà Đỗ Thị Minh Trâm - Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công (Bộ Công Thương), phát biểu khai mạc diễn đàn. Ảnh: PV
Trong bối cảnh thế giới và Việt Nam đang chuyển dịch mạnh mẽ sang tăng trưởng xanh, việc phát triển năng lượng sạch và sử dụng năng lượng hiệu quả chính là trụ cột quan trọng để đảm bảo an ninh năng lượng và giảm phát thải.
Theo bà Trâm, sau gần 15 năm thực thi, Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả đã mang lại nhiều kết quả tích cực, nhưng cũng bộc lộ những điểm cần điều chỉnh. Việc sửa đổi Luật lần này không chỉ là yêu cầu pháp lý, mà còn là động lực quan trọng thúc đẩy phát triển xanh, hướng tới mục tiêu đạt phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) vào năm 2050.
Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả được Quốc hội thông qua ngày 18/6/2025, gồm 3 điều, 21 khoản, điều chỉnh 19 điều và bổ sung 1 điều mới, tập trung vào các chính sách trọng tâm.
Trong đó, đáng chú ý là việc đưa chỉ tiêu sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả trở thành nội dung bắt buộc trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia, tỉnh và thành phố; cải cách hành chính, phân quyền và tăng cường hiệu quả quản lý nhà nước ở cấp địa phương.
Luật cũng lần đầu tiên quy định cụ thể về tổ chức dịch vụ năng lượng (ESCO), mở ra thị trường dịch vụ năng lượng tư nhân đầy tiềm năng, huy động mạnh mẽ nguồn lực xã hội cho chuyển đổi xanh.
Một điểm mới quan trọng khác là việc thành lập Quỹ Thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả - quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, hoạt động không vì lợi nhuận, có chức năng huy động, cho vay và đầu tư cho các dự án tiết kiệm năng lượng.
Bên cạnh đó, Luật cũng bổ sung chính sách ưu đãi tín dụng, khuyến khích doanh nghiệp phát hành trái phiếu xanh, tiếp cận nguồn vốn tín dụng xanh để đổi mới công nghệ, đồng thời mở rộng phạm vi dán nhãn năng lượng cho vật liệu xây dựng nhằm kiểm soát tiêu hao năng lượng trong toàn chuỗi sản xuất và sử dụng công trình.
“Thông qua Luật sửa đổi và các chính sách mới, doanh nghiệp và người dân sẽ có điều kiện thuận lợi hơn để đầu tư đổi mới công nghệ, áp dụng các giải pháp tiết kiệm năng lượng thực chất, góp phần xây dựng Việt Nam xanh, hiện đại và bền vững”, bà Đỗ Thị Minh Trâm nhấn mạnh.
Theo bà Trâm, việc sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả không chỉ là nhiệm vụ của ngành điện hay cơ quan quản lý, mà là trách nhiệm chung của toàn xã hội, từ mỗi gia đình, doanh nghiệp đến cộng đồng.
Với sự đồng hành của các bộ, ngành, doanh nghiệp và người dân, phong trào sử dụng năng lượng tiết kiệm sẽ tiếp tục lan tỏa mạnh mẽ, góp phần bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, đồng thời hiện thực hóa các cam kết quốc tế, mở ra kỷ nguyên phát triển bền vững cho Việt Nam.
Thông qua diễn đàn lần này, Bộ Công Thương mong muốn phổ biến sâu rộng các điểm mới của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả sửa đổi, tiếp nhận ý kiến đóng góp từ chuyên gia, doanh nghiệp, tổ chức và cộng đồng để triển khai hiệu quả trong thực tiễn.
Các ý kiến tại diễn đàn sẽ là cơ sở để Bộ nghiên cứu, hoàn thiện văn bản hướng dẫn thi hành, xây dựng cơ chế khuyến khích doanh nghiệp đầu tư công nghệ tiết kiệm năng lượng, đồng thời đẩy mạnh truyền thông, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho lĩnh vực kiểm toán và tư vấn năng lượng. Từ đó, tạo chuyển biến rõ rệt từ trung ương đến địa phương, hướng tới mục tiêu phát triển xanh, kinh tế tuần hoàn và an ninh năng lượng bền vững cho đất nước.
