Quảng Trị: Tháo gỡ “nút thắt” để tuyến ven biển nối Hành lang kinh tế Đông – Tây về đích đúng hẹn

Vướng mặt bằng khiến nhiều đoạn tuyến phải thi công cầm chừng, chậm tiến độ. Ảnh: Minh Tân

Vướng mặt bằng

Theo Nghị quyết số 46/NQ-HĐND ngày 26/6/2025, dự án được điều chỉnh chủ trương đầu tư với tổng mức vốn gần 2.732 tỷ đồng, trong đó ngân sách Trung ương hỗ trợ hơn 1.864 tỷ đồng, phần còn lại do địa phương bố trí. Tuyến đường có tổng chiều dài 48km, đi qua nhiều địa bàn ven biển như Cửa Tùng, Vĩnh Hoàng, Cửa Việt, Gio Linh, Triệu Bình, Nam Cửa Việt và phường Nam Đông Hà.

Dự án có quy mô GPMB lên tới 212,58 ha, trong đó gần 47,3 ha là rừng và hơn 72 ha đất lúa cần chuyển đổi mục đích sử dụng. Dự án ảnh hưởng trực tiếp đến hơn 2.000 hộ dân, trong đó 160 hộ phải di dời, TĐC. Ngoài ra, nhiều hạ tầng kỹ thuật như điện, nước, viễn thông cũng phải di dời, điều chỉnh.

Tính đến nay, toàn tuyến mới bàn giao được 31,6 km/48 km mặt bằng (đạt 66%). Dự kiến quý III/2025 sẽ bàn giao thêm 10,76 km, các đoạn còn lại chủ yếu nằm trong phạm vi đất ở, nhà cửa dài 5,45 km mới hoàn thành vào năm 2026. Trong khi đó, cả 4 gói thầu xây lắp đã khởi công nhưng giá trị thực hiện mới đạt 620 tỷ đồng/1.616 tỷ đồng, tương đương 38,4%.

Đáng chú ý, sự chênh lệch tiến độ giữa các gói thầu là rất lớn. Gói thầu VB-XL01 (23,06 km, địa bàn Vĩnh Linh cũ) do Liên danh Tổng công ty 319 Bộ Quốc phòng và Công ty TNHH Xây dựng Mạnh Linh thi công, sau gần ba năm mới đạt hơn 7% giá trị hợp đồng.

Gói VB-XL02 (12,5 km, địa bàn Gio Linh cũ) do Tổng công ty 319 thực hiện, đạt hơn 16% khối lượng, nhưng vẫn vướng gần 2 km mặt bằng chưa bàn giao. Gói VB-XL03 (3,7 km, địa bàn Triệu Phong cũ) do Liên danh Thành An – LICOGI 13 thi công, hiện đạt 20% giá trị, trong đó cầu Triệu Trạch đã hoàn thành nhưng nền đường mới thi công được 1,38 km. Trái lại, gói VB-XL04 (8,54 km, Triệu Phong và Đông Hà) lại là điểm sáng khi đạt hơn 56% khối lượng, trong đó cầu Thạch Hãn 1 cơ bản hoàn thành, cầu Thạch Hãn 2 đang thi công.

Thực tế cho thấy: những đoạn tuyến nào có mặt bằng sạch, nhà thầu có điều kiện triển khai đồng bộ thì tiến độ được đảm bảo. Ngược lại, nơi nào vướng GPMB thì thi công ì ạch, khối lượng thực hiện thấp. Điều này phản ánh rõ ràng: “nút thắt” lớn nhất của dự án nằm ở công tác GPMB.

Theo Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng (BQL DA ĐTXD) tỉnh Quảng Trị, khó khăn lớn nhất hiện nay là GPMB. Một số đoạn tuyến quan trọng vẫn chưa bàn giao do vướng đất ở, nhà cửa, rừng và khu mộ. Sau khi mô hình chính quyền hai cấp được áp dụng từ ngày 1/7/2025, các hội đồng GPMB cấp huyện, thành phố bị giải thể, khiến công tác GPMB bị gián đoạn, không có đơn vị trực tiếp xử lý.

Trong số 10 khu TĐC, đến nay chỉ có khu Nam Đông Hà hoàn thành. 9 khu còn lại hầu như chưa triển khai, hoặc mới dừng ở khâu chuẩn bị. Hệ quả là hàng trăm hộ dân bị ảnh hưởng vẫn chưa thể di dời, khiến tình trạng “dự án chờ dân, dân chờ dự án” kéo dài, ảnh hưởng đến niềm tin của người dân.

Cần cơ chế mạnh và sự chỉ đạo quyết liệt

Một khó khăn khác đến từ thủ tục thanh lý, tận thu diện tích rừng thuộc sở hữu toàn dân. Diện tích rừng nhỏ lẻ, phân tán, khó tìm đơn vị tư vấn, dẫn đến chậm tiến hành đấu giá. Đơn cử như tại Nam Cửa Việt, dù đã có quyết định phê duyệt giá khởi điểm nhưng địa phương vẫn chưa thể tổ chức đấu giá, làm chậm tiến độ bàn giao mặt bằng.

Ngoài ra, việc phối hợp giữa các cấp, ngành trong xử lý vướng mắc còn thiếu đồng bộ. Trong khi đó, nhà thầu khó thể triển khai thi công đồng loạt khi mặt bằng bàn giao chậm và thiếu cơ chế hỗ trợ đặc thù.

Theo lãnh đạo BQL DA, tuyến ven biển Quảng Trị không chỉ là một công trình giao thông đơn thuần mà còn là tuyến động lực, kết nối Khu kinh tế Đông Nam, cảng biển Mỹ Thủy và các đô thị ven biển, mở ra cơ hội lớn thu hút dòng vốn đầu tư mới. Nếu dự án tiếp tục chậm trễ, tỉnh Quảng Trị sẽ bỏ lỡ “thời điểm vàng” trong chiến lược phát triển kinh tế biển.

Để tháo gỡ, trước hết tỉnh cần sớm kiện toàn bộ máy GPMB sau khi chuyển đổi mô hình chính quyền hai cấp, xác định rõ trách nhiệm đơn vị đầu mối xử lý hồ sơ bồi thường, hỗ trợ. Song song đó, cần khẩn trương hoàn thiện 9 khu TĐC còn lại, đảm bảo đất ở để người dân sớm ổn định cuộc sống, tạo sự đồng thuận xã hội. Về đất rừng, cần xem xét cơ chế rút gọn đối với diện tích nhỏ lẻ, tránh kéo dài thủ tục hành chính. Đây cũng là nội dung Quảng Trị nên kiến nghị Trung ương hỗ trợ, bởi nếu không tháo gỡ kịp thời, dự án sẽ tiếp tục chậm tiến độ.

Về phía nhà thầu, cần huy động tối đa nhân lực, thiết bị, tổ chức thi công “3 ca, 4 kíp” ở những đoạn đã có mặt bằng, nhằm bù lại khối lượng chậm. Đồng thời, tỉnh phải thực thi chế tài nghiêm khắc đối với những đơn vị chậm tiến độ, không đảm bảo chất lượng.

Trong chuyến kiểm tra hiện trường, ông Hoàng Nam, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Quảng Trị đã nhấn mạnh: phải quyết liệt thực hiện các giải pháp để đẩy nhanh tiến độ công trình. Ông yêu cầu các chủ đầu tư, nhà thầu, chính quyền địa phương huy động tối đa nguồn lực, đồng thời gắn trách nhiệm cá nhân, đơn vị nếu để xảy ra chậm tiến độ, giải ngân không đạt kế hoạch.

Tuyến đường ven biển kết nối EWEC giai đoạn 1 có ý nghĩa chiến lược, giúp Quảng Trị khai thác hiệu quả lợi thế cửa ngõ ra biển của hành lang Đông – Tây, đồng thời tạo trục kết nối từ cảng biển nước sâu đến các khu kinh tế, đô thị ven biển và tuyến Quốc lộ 9. Nếu hoàn thành đúng hạn, tuyến đường này sẽ không chỉ cải thiện hạ tầng giao thông, mà còn tạo sức bật thu hút đầu tư, phát triển dịch vụ logistics và du lịch biển, đóng góp tích cực vào tăng trưởng kinh tế của tỉnh.

Thế nhưng, để đạt được mục tiêu đó, không thể để dự án tiếp tục “giậm chân tại chỗ”. Đã đến lúc Quảng Trị cần một sự chỉ đạo quyết liệt và tinh thần hành động khẩn trương. Chỉ khi những “nút thắt” về mặt bằng, TĐC, đất rừng được tháo gỡ đồng bộ, dự án mới có thể về đích đúng hẹn, mở ra cánh cửa ra biển lớn cho vùng đất giới tuyến.