Phát triển du lịch sinh thái gắn với bảo vệ rừng

* Khai thác tiềm năng từ rừng

Theo ông Lê Quang Dần, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đắk Nông, trong bối cảnh rừng ngày càng đóng vai trò quan trọng cả về phương diện môi trường lẫn kinh tế, tỉnh cũng như các địa phương khác trong cả nước được hưởng những chính sách ưu đãi lớn từ Nhà nước như hỗ trợ về giao khoán rừng; chi trả dịch vụ môi trường rừng; nguồn vốn đầu tư của các doanh nghiệp, các tổ chức phi Chính phủ… Đây là điều kiện rất thuận lợi để nâng cao hiệu quả bảo vệ rừng cũng như phát triển kinh tế dưới tán rừng.

Đề án Phát triển rừng tự nhiên gắn với phát triển kinh tế - xã hội, ổn định dân cư giai đoạn 2022 - 2025, định hướng đến năm 2030 của tỉnh Đắk Nông (Quyết định số 35/QĐ-UBND) có kinh phí thực hiện gần 893 tỷ đồng.

Trọng tâm của đề án là quản lý, bảo vệ tốt diện tích rừng tự nhiên gắn với phát triển kinh tế - xã hội, ổn định dân cư sống trong và gần rừng; nâng tỷ lệ che phủ rừng của tỉnh đến năm 2025 đạt trên 40%, đến năm 2030 là trên 42%, tương đương mức bình quân cả nước; nỗ lực bảo vệ hơn 248.000 ha rừng, giảm thấp nhất các hành vi xâm hại tài nguyên rừng. Ngoài ra, chú trọng đến công tác bảo tồn, phát triển, theo dõi, giám sát, cứu hộ và phát triển sinh vật, đặc biệt là các loài động, thực vật nguy cấp trong các khu rừng có giá trị bảo tồn cao.

Bên cạnh việc quản lý, bảo vệ tốt diện tích rừng tự nhiên, tỉnh xây dựng các mô hình phát triển kinh tế rừng, góp phần tăng doanh thu cho các đơn vị quản lý, bảo vệ rừng như trồng cây đặc sản trong rừng tự nhiên; trồng dược liệu dưới tán rừng; phát triển du lịch sinh thái…Đắk Nông đã hình thành một số mô hình phát triển kinh tế rừng hiệu quả, điển hình là trồng rừng nguyên liệu, dược liệu dưới tán rừng, gần rừng tại các huyện Đắk Glong, Krông Nô; nông lâm kết hợp như trồng mắc ca xen canh ở Tuy Đức.

Tỉnh tạo điều kiện cho doanh nghiệp đầu tư vào ngành trồng, khai thác và chế biến gỗ, nhất là tại hai huyện Tuy Đức và Đắk G’Long; coi đó là một định hướng quan trọng để phát triển rừng trồng, nhất là cây keo lai. Tỉnh tiếp tục thực hiện tốt các chính sách hỗ trợ về giao khoán rừng; chi trả dịch vụ môi trường rừng; nguồn vốn đầu tư của các doanh nghiệp, các tổ chức phi Chính phủ.

Đặc biệt, thực hiện Nghị Quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Đắk Nông lần thứ XII, nhiệm kỳ 2020-2025 xác định cùng với nông nghiệp, công nghiệp, phát triển du lịch là trụ cột của nền kinh tế, Vườn Quốc gia Tà Đùng - một trong những điểm đến đặc sắc thuộc Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Đắk Nông đang được tỉnh huy động nguồn lực đầu tư phát triển du lịch bền vững gắn với bảo vệ rừng.

* Phát triển du lịch sinh thái có trách nhiệm

Vườn Quốc gia Tà Đùng nằm trên khu vực giáp ranh giữa 2 tỉnh Đắk Nông và Lâm Đồng, ở độ cao 850 mét so với mặt nước biển. Vườn Quốc gia Tù Đùng được thành lập năm 2018 theo Quyết định số 185/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Hiện Vườn Quốc gia Tà Đùng có diện tích khoảng 19.875,74 ha; trong đó, rừng đặc dụng là 19.724,16 ha, rừng sản xuất 111,82 ha.

Với vị trí là điểm giao thoa giữa khu vực Tây Nguyên và Đông Nam Bộ, Vườn Quốc gia Tà Đùng có hệ động, thực vật phong phú đa dạng; có giá trị quan trọng trong bảo tồn các loài gen đặc hữu và phòng hộ môi trường sinh thái. Vườn Quốc gia Tà Đùng hiện có 1.406 loài thực vật bậc cao (trong đó có 89 loài có nguy cơ tuyệt chủng), có 69 loài được ghi trong Sách đỏ Việt Nam (2007), 27 loài có tên trong Danh mục đỏ IUCN. Hệ động vật ở Vườn Quốc gia Tà Đùng có 574 loài thuộc 38 bộ, 124 họ. Trong đó, có 37 loài thuộc diện quý hiếm cần bảo vệ, 34 loài có tên trong Sách đỏ Việt Nam (2007)...

Đây không chỉ là khu vực bảo tồn đa dạng sinh học quan trọng mà còn là điểm đến lý tưởng cho các hoạt động du lịch sinh thái như trekking, quan sát động vật hoang dã và thám hiểm các thác nước ngoạn mục như thác Mặt trời, thác Bảy tầng... Mới đưa vào khai thác trong 2 năm trở lại đây nhưng với vẻ đẹp và những điều kiện sẵn có, Tà Đùng được đánh giá là một trong những điểm bay dù lượn đẹp nhất ở Việt Nam.

Là biểu tượng du lịch của Vườn Quốc gia, hồ Tà Đùng có làn nước trong xanh, gợn sóng liên tục tạo nên những dải sáng tối ấn tượng. Nhìn từ xa, hồ như một bức tranh vẽ với sự ảo diệu của những đám mây bồng bềnh trên các đảo nổi. Hồ Tà Đùng được ví như “Vịnh Hạ Long trên Tây Nguyên”. Ngày 13/6/2024 tại Quyết định số 509/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về Quy hoạch hệ thống du lịch thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045, hồ Tà Đùng được Quy hoạch phát triển thành Khu du lịch quốc gia.

Ngoài lợi thế về thắng cảnh, đa dạng sinh học, Vườn Quốc gia Tà Đùng còn là điểm đến độc đáo với nhiều giá trị văn hóa đặc sắc của cộng đồng các dân tộc người M’Nông, Mạ, K’Ho mang nét văn hóa truyền thống đặc trưng như nghề thủ công dệt thổ cẩm, đan lát; nghi lễ nông nghiệp cúng phát rẫy, âm nhạc dân gian (đàn đá, cồng chiêng, trống, khèn bầu, đàn môi…). Đặc biệt, các dân tộc di cư từ phía Bắc vào mang theo nhiều nét văn hóa độc đáo như thổi khèn; trang phục truyền thống của người Mông; các món ăn đặc sản,...tạo nên một “Tây Bắc” trong lòng “Tây Nguyên”.

Để phát triển du lịch sinh thái gắn với quản lý bảo vệ rừng bền vững, tỉnh Đắk Nông đã Quy hoạch tổng thể bảo tồn, phát triển bền vững Vườn Quốc gia Tà Đùng đến năm 2025 và định hướng đến năm 2030.

Theo ông Khương Thanh Long, Giám đốc Vườn Quốc gia Tà Đùng, Quy hoạch nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, khai thác và sử dụng tốt tiềm năng, thế mạnh của Vườn Quốc gia Tà Đùng. Cụ thể, tỉnh sẽ xây dựng các loại hình du lịch để khai thác hiệu quả các tiềm năng như: du lịch sinh thái, nghiên cứu đa dạng sinh học, du lịch thể thao mạo hiểm, nghỉ dưỡng và vui chơi giải trí gắn với cảnh quan. Sản phẩm du lịch ở Vườn Quốc gia Tà Đùng gắn với nghiên cứu, khám phá văn hóa của đồng bào dân tộc thiểu số. Tỉnh sẽ triển khai quy hoạch, xây dựng Khu phức hợp du lịch - nghỉ dưỡng - sân golf Tà Đùng. Các sản phẩm du lịch bảo đảm phát huy, khôi phục các giá trị sinh thái tự nhiên sẽ được tỉnh chú trọng; trong đó bảo tồn đa dạng sinh học, phát huy vai trò trụ cột của hệ thống rừng.

Cơ hội rộng mở hơn với du lịch Tà Đùng khi Dự án "Quản lý cảnh quan bền vững toàn diện thông qua cách tiếp cận địa bàn phát triển bền vững không gây mất rừng" tại tỉnh Lâm Đồng và Đắk Nông được triển khai từ 2022-2026. Dự án có kinh phí 5 triệu Euro do Liên minh châu Âu tài trợ, thực hiện bởi Chương trình Phát triển Liên hợp quốc tại Việt Nam (UNDP).

Trong tháng 2/2025, dự án đã tổ chức hội thảo tham vấn ý kiến của các bên liên quan gồm cơ quan chính phủ, quản lý cấp tỉnh và huyện, các tổ chức khoa học và quốc tế, cộng đồng địa phương để xây dựng các cơ hội phát triển du lịch sinh thái có trách nhiệm tại Vườn Quốc gia Tà Đùng. Ông Đỗ Trọng Hoàn, cán bộ Quản lý dự án cho biết, UNDP sẽ hỗ trợ Vườn Quốc gia Tà Đùng xây dựng đề án phát triển du lịch chất lượng cao, dựa trên nguồn tài nguyên thiên nhiên và văn hóa đặc sắc của địa phương, hướng tới nâng cao đời sống người dân và đóng góp vào mục tiêu phát triển bền vững của tỉnh Đắk Nông.

Ông Lê Quang Dần, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường đánh giá, Đề án du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, giải trí Vườn Quốc gia Tà Đùng được thông qua sẽ là căn cứ pháp lý quan trọng để Vườn Quốc gia Tà Đùng triển khai các hoạt động du lịch bền vững, các mô hình chi trả dịch vụ môi trường rừng. Qua đó, nâng cao giá trị dịch vụ của rừng và giảm áp lực khai thác tài nguyên rừng không bền vững./.

Hoàng Vân