Gỡ khó khăn nguồn cát cho các dự án cao tốc Đồng bằng sông Cửu Long

Theo báo cáo của Bộ Giao thông vận tải, Đồng bằng sông Cửu Long có 4 công trình giao thông trọng điểm Quốc gia tổng chiều dài 355 km, nhu cầu cát lấp nền khoảng 53,68 triệu m3. Riêng tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông đoạn Cần Thơ - Cà Mau có chiều dài hơn 110 km, theo thống kê cần 18,1 triệu m3 nhưng đến nay cát về công trình còn chậm, thiếu nguồn cát đã làm hạn chế tiến độ thi công trong thời điểm hiện tại.

Công tác phối hợp giữa 3 tỉnh An Giang, Hậu Giang và Cần Thơ trong thủ tục giao mỏ chưa được thống nhất nên tuyến cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng vẫn chậm. Nguyên nhân việc khai thác cát để đáp ứng còn chậm theo địa phương vẫn còn nhiều khó khăn. Bộ Giao thông vận tải đề xuất các tỉnh như An Giang bổ sung các mỏ cát để thay thế các mỏ tạm dừng, đẩy nhanh thủ tục giao mỏ cho nhà thầu…

Báo cáo với Phó Thủ tướng và đoàn công tác, ông Trần Văn Thi, Giám đốc Ban Quản lý dự án Mỹ Thuận cho biết, việc giải phóng mặt bằng toàn tuyến hiện đạt tiến độ khá tốt, đạt trên 98%, còn 120 hộ chưa bàn giao mặt bằng; trong đó, đoạn Cần Thơ - Hậu Giang đạt 99%, còn 2 hộ chưa bàn giao mặt bằng.

Theo ông Thi, những hộ chưa bàn giao mặt bằng tại vị trí các nút giao, dọc kênh rạch, khu vực tập trung đông dân cư đang chờ được bố trí tái định cư; trong đó, Cần Thơ có thuận lợi vì đã có những khu tái định cư có sẵn, các tỉnh Hậu Giang, Kiên Giang gặp khó hơn vì phải chờ xây dựng những khu tái định cư.

“Theo chỉ đạo của Bộ Giao thông vận tải, thời gian này tập trung thi công đường công vụ dọc theo tuyến, các công trình cầu, đặc biệt là cầu lớn để tăng sản lượng giải ngân”, ông Thi cho hay. Toàn bộ dự án trong năm 2023 được bố trí hơn 7.000 tỷ đồng, đến nay đã giải ngân hơn 66%.

Theo lãnh đạo Ban Quản lý dự án Mỹ Thuận, khó khăn lớn nhất là giải quyết thông thoáng nguồn vật liệu, hiện chỉ chờ nguồn vật liệu để đắp nền, tiến độ dự án đang chậm khoảng 3 tháng. Dự án cao tốc Cần Thơ - Cà Mau cần 18,5 triệu m3 cát; trong đó, tỉnh Đồng Tháp đã có cam kết cung cấp 7 triệu m3 cát, dự án hiện đã lấy được 400.000 m3 cát từ nguồn, tăng 50% công suất, Đồng Tháp cũng giới thiệu thêm 5 mỏ cát khác. Các đơn vị thi công đang triển khai thủ tục để tiếp nhận. Tỉnh An Giang cũng đã có văn bản cung cấp 3,3 triệu m3 cát trong năm nay và đã giao 4 mỏ cho dự án; hiện đã lấy được 100.000 m3 cát thì phải dừng lại vì vướng điều tra, thanh tra.

Về việc thí điểm cát biển, Ban Quản lý dự án Mỹ Thuận cho biết, đã hoàn tất việc thí điểm. Bộ Giao thông vận tải đã chỉ đạo triển khai thi công thử nghiệm cát biển sử dụng đắp nền đường cho các dự án hạ tầng giao thông khu vực Đồng bằng sông Cửu Long (đoạn hoàn trả tuyến đường tỉnh 978 thuộc dự án Hậu Giang - Cà Mau).

Trước đó, Bộ Giao thông vận tải cũng phê duyệt đề cương về việc lấy mẫu cát ngoài biển để thẩm tra chỉ tiêu cơ lý so với đất đắp nền đường. Qua kiểm tra, mẫu cát đạt chỉ tiêu về mặt cơ lý. Còn về hoá học, đã kiểm tra hàm lượng độ mặn và đưa vào công trường, lắp đặt các mẫu để lấy quan trắc nước ngầm, nước mặt trong quá trình thi công. Đến nay đã tiến hành lấy mẫu 3 lần, kết quả tương đồng với cát sông. Bộ Giao thông vận tải đang yêu cầu tiếp tục quan trắc về môi trường từ đây đến cuối năm, phải thực hiện hàng tháng để xem kết quả.

Tại buổi làm việc, Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Quý Kiên cho biết, trữ lượng vật liệu đắp nền ở Đồng bằng sông Cửu Long không thiếu nếu có sự điều phối hợp lý. Một số tỉnh được đánh giá có trữ lượng thấp hoặc không cấp phép khai thác mỏ mới trong nhiều năm như Sóc Trăng, Tiền Giang đã chủ động khảo sát, đánh giá trữ lượng vật liệu san lấp để phục vụ dự án cao tốc đi qua địa bàn. Bộ Tài nguyên và Môi trường vận dụng tối đa để hướng dẫn các địa phương thực hiện thủ tục giao mỏ vật liệu xây dựng cho nhà thầu, đồng thời bảo đảm kiểm soát sản lượng, bảo vệ môi trường, chống sạt lở, không để xảy ra trục lợi chính sách.

Phát biểu kết luận buổi làm việc, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đánh giá cao tinh thần hợp tác giữa các Bộ, ngành trung ương với các địa phương trong triển khai các dự án cao tốc của vùng. Phó Thủ tướng nhấn mạnh, đây là các công trình mà Đảng và Nhà nước, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ rất quan tâm do vậy, Phó Thủ tướng đề nghị các cấp, các ngành, các địa phương phải quyết tâm cao hơn nữa.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nhận định, vật liệu cát đang là vấn đề khó, do đó cần tiên liệu các rủi ro nếu khai thác cát sông quá mức. Ví dụ nhu cầu là 100 triệu m3 cát là đủ nhưng nếu tập trung khai thác một lúc thì sẽ không có. Phó Thủ tướng đề nghị Bộ Giao thông Vận tải, các nhà thầu rà soát lại tiến độ cung cấp cát cho các dự án thật chắc chắn, gửi Bộ Tài nguyên và Môi trường để điều phối, phân bổ nguồn vật liệu. Nếu nhà thầu nào không phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường để cung cấp vật liệu cho công trình của mình thì nhà thầu đó phải chịu trách nhiệm.

Phó Thủ tướng cũng yêu cầu Bộ Tài nguyên và Môi trường, tỉnh An Giang báo cáo ngay về hoạt động quản lý, khai thác, sử dụng vật liệu san lấp trên địa bàn; trong đó xác định rõ trách nhiệm của cơ quan quản lý, doanh nghiệp nếu vi phạm để xử lý, nhưng không làm cản trở việc đưa nguồn vật liệu san lấp phục vụ các dự án cao tốc.

Phó Thủ tướng lưu ý, Đồng bằng sông Cửu Long là khu vực nước sông lên xuống theo mùa, cần phải đánh giá lại cao độ của các dự án và vấn đề liên quan đến thoát lũ. Nếu tính toán, đánh giá sai thì những con đường sẽ trở thành đê chắn nước gây ngập úng cho thành phố, địa phương, ảnh hưởng đến sinh thái cũng như chất lượng của công trình. Do đó, các dự án cao tốc ở Đồng bằng sông Cửu Long cần lưu ý các vấn đề liên quan đến thiết kế, dòng chảy và biến đổi khí hậu. Bộ Giao thông Vận tải cần đánh giá lại cao độ, khả năng thoát lũ của công trình và yêu cầu đơn vị tư vấn phải chịu trách nhiệm đến cùng đối với vấn về này.

Phó Thủ tướng cũng chỉ đạo Bộ Giao thông vận tải thành lập tổ liên ngành để tháo gỡ những vướng mắc về cơ chế chính sách, tình trạng pháp lý, trình tự thủ tục thực hiện khai thác cát theo từng giai đoạn, bảo đảm đủ nguồn cát xây dựng cao tốc theo tiến độ được duyệt. Phó Thủ tướng cho rằng, khó khăn mà các dự án đang gặp phải giải quyết bằng các giải pháp đang triển khai là đúng hướng và lãnh đạo các địa phương cần quyết liệt bởi đây là trách nhiệm của mình. Các đơn vị liên quan tập trung nghiên cứu, sớm đưa cát biển vào sử dụng trong những dự án giao thông để hạn chế sử dụng cát sông nhằm tránh các nguy cơ đối với môi trường, sạt lở.