Đồng Nai vào cuộc sớm thích ứng Quy định EUDR của Liên minh châu Âu

EUDR là quy định pháp lý đảm bảo các sản phẩm vào EU không liên quan đến mất rừng (sau ngày 31/12/2020). Ảnh từ isoka.com.vn

EUDR: áp lực hội nhập và bài học từ “thẻ vàng IUU”

EUDR (EU Deforestation Regulation) là một trong những quy định môi trường nghiêm ngặt nhất hiện nay của EU. Mọi sản phẩm như cà phê, gỗ, cao su, ca cao, đậu nành… muốn vào thị trường châu Âu đều phải chứng minh không liên quan đến phá rừng sau mốc 31/12/2020, thông qua hệ thống truy xuất nguồn gốc theo tọa độ, bản đồ đất, rừng và hồ sơ pháp lý minh bạch.

Theo Công văn 7126/BNNMT-HTQT ngày 25/9/2025, Bộ NN&PTNT nhấn mạnh: dù Việt Nam được xếp vào nhóm “rủi ro thấp”, nhưng từng doanh nghiệp, từng lô hàng vẫn phải đáp ứng đầy đủ EUDR. Trường hợp không chứng minh được nguồn gốc hợp pháp, EU sẽ từ chối nhập khẩu.

Câu chuyện gợi nhớ bài học “thẻ vàng IUU” trong thủy sản: chỉ một cảnh báo từ EU có thể ảnh hưởng đến cả chuỗi xuất khẩu. Đối với Đồng Nai, nơi có hàng trăm doanh nghiệp gỗ, cao su và nhiều vùng trồng cà phê lớn, việc không đáp ứng EUDR có thể khiến tỉnh mất lợi thế tại một trong những thị trường khó tính nhất thế giới.

Đồng Nai vào cuộc sớm: từ chỉ đạo cấp tỉnh đến hành động liên ngành

Nhận diện rõ mức độ ảnh hưởng, UBND tỉnh Đồng Nai đã ban hành Công văn 8937/UBND-KTN ngày 4/11/2025 về triển khai các hành động thích ứng với EUDR. Từ cấp tỉnh đến cơ sở, toàn bộ hệ thống được kích hoạt với tinh thần “không để bị động khi EUDR có hiệu lực”.

Sở NN&MT Đồng Nai làm đầu mối triển khai chuẩn hóa cơ sở dữ liệu rừng toàn tỉnh, đồng bộ với hệ thống quốc gia. Rà soát bản đồ hiện trạng rừng, đất lâm nghiệp trước 31/12/2025, cập nhật hằng năm. Thiết lập dữ liệu định vị vùng trồng, đủ để truy xuất tọa độ theo yêu cầu của EU.

Ngoài ra sở này có nhiệm vụ hướng dẫn doanh nghiệp, chủ rừng thực hiện chứng minh nguồn gốc hợp pháp. Kết nối dữ liệu với hệ thống giám sát rừng, nền tảng theo dõi diễn biến rừng quốc gia. Đây là nền tảng quan trọng để Đồng Nai bảo đảm tuân thủ EUDR “từ gốc”, tức từ từng thửa đất, từng vùng nguyên liệu.

Tỉnh Đồng Nai còn huy động hệ thống chính quyền cơ sở tuyên truyền trực tiếp đến nông hộ, doanh nghiệp; hỗ trợ thu thập tọa độ vùng trồng; xác nhận nguồn gốc hợp pháp; cập nhật dữ liệu rừng đúng thời hạn.

EUDR không chỉ là việc của ngành nông nghiệp: đó là sự phối hợp của Nông nghiệp – môi trường, công thương, công an, quốc phòng, chính quyền địa phương, và cả sự tự giác của từng hộ nông dân.

Tỉnh kêu gọi sự chung tay của doanh nghiệp và hiệp hội ngành hàng như hiệp hội gỗ, cao su, cà phê với nhiệm vụ đánh giá rủi ro chuỗi cung ứng, hướng dẫn doanh nghiệp chuẩn bị hồ sơ EUDR, đồng thời kết nối thị trường xuất khẩu. Đây là nhóm tác nhân trực tiếp chịu tác động, nên việc tham gia từ sớm có ý nghĩa sống còn.

Từ bản đồ rừng đến bản đồ dữ liệu: Đồng Nai chọn hướng chuyển đổi số

Điểm nổi bật trong cách làm của Đồng Nai là lấy chuyển đổi số làm công cụ trung tâm.

Thay vì chỉ dựa vào báo cáo giấy, Đồng Nai đang xây dựng hệ thống dữ liệu số hóa rừng và đất lâm nghiệp, gồm: tọa độ GPS của từng vùng trồng; diện tích, loại cây trồng, năm trồng, tình trạng đất; lịch sử biến động rừng; hồ sơ pháp lý về quyền sử dụng đất.

Khi EU yêu cầu truy xuất một lô hàng, doanh nghiệp chỉ cần trích xuất dữ liệu theo tọa độ gốc. Đây là bước tiến lớn trong quản trị rủi ro môi trường.

Tiếp theo là sử dụng mô hình “giám sát trên dữ liệu”. Mọi vi phạm chuyển mục đích sử dụng rừng, lấn chiếm đất rừng, mở rộng vùng trồng không phép… đều được phát hiện sớm qua dữ liệu; chính quyền không phải chờ báo cáo, mà giám sát theo thời gian thực.

Đó là phương pháp quản lý mới: dựa trên dữ liệu, chứng cứ, công nghệ, thay vì chỉ dựa vào kiểm tra thủ công.

EUDR không chỉ là chuyện thị trường, mà còn là chuẩn phát triển xanh

Việc thích ứng EUDR không phải để “né rủi ro”, mà còn để Đồng Nai đi theo chuẩn phát triển mới của thế giới. nhằm nâng chất lượng sản phẩm, nâng uy tín thị trường Việt Nam

Một khi đáp ứng EUDR, hàng hóa Đồng Nai sẽ đạt chuẩn: minh bạch về nguồn gốc; minh bạch về đất rừng; minh bạch về trách nhiệm môi trường.

Điều này giúp tỉnh duy trì và mở rộng thị trường EU, thị trường chiếm tỷ trọng lớn của xuất khẩu gỗ và cao su.

Việc đạt chuẩn EUDR gắn liền với giảm phát thải; sản xuất bền vững; hạn chế mở rộng đất rừng; trung hòa carbon. Đồng nghĩa sự phù hợp với chiến lược quốc gia về phát triển xanh.

Đồng Nai có ưu thế cạnh tranh mới do đã vào cuộc sớm, doanh nghiệp Đồng Nai có thể: chuẩn bị hồ sơ đầy đủ trước 30/12/2025, hạn chế nguy cơ bị EU kiểm tra tăng cường, trở thành những nhà cung ứng “đáng tin cậy” trong chuỗi cung ứng châu Âu.

Những thách thức không thể xem nhẹ

Tuy nhiên dù chủ động, Đồng Nai vẫn phải lường trước các rủi ro như chồng chéo xen kẹp đất rừng – đất sản xuất ở một số khu vực; Nhiều hộ dân không có thói quen lưu trữ hồ sơ truy xuất nguồn gốc; Doanh nghiệp nhỏ thiếu nhân lực để đáp ứng EUDR; Chi phí chứng nhận, thu thập tọa độ, đánh giá rủi ro tăng; Một số hồ sơ rừng chưa được số hóa đầy đủ.

Đây là những điểm chính quyền phải tháo gỡ nhanh để không “để sót” nhóm doanh nghiệp yếu thế.

Việc Đồng Nai triển khai sớm các hành động thích ứng EUDR thể hiện tầm nhìn xa và tinh thần trách nhiệm trong bảo vệ rừng, bảo vệ thị trường, và bảo vệ uy tín hàng hóa Việt Nam.

Khi bản đồ rừng được số hóa, khi chuỗi cung ứng có thể truy xuất đến từng tọa độ, và khi doanh nghiệp – nông dân – chính quyền cùng vào cuộc, thì EUDR không còn là áp lực, mà trở thành cơ hội để Đồng Nai kiến tạo mô hình nông – lâm nghiệp minh bạch, xanh, hội nhập sâu với thế giới.

Trong bối cảnh quốc tế đầy biến động, sự chủ động này chính là “lá chắn mềm” để Đồng Nai giữ vững vị thế và niềm tin của thị trường châu Âu, nơi tiêu chuẩn khắt khe luôn đi cùng cơ hội lớn.