Đảng bộ Cục Xuất nhập khẩu: Chủ động hội nhập, dẫn dắt xuất khẩu thời kỳ mới

Sáng 16/7, tại Hà Nội, Phiên chính thức Đại hội đại biểu Đảng bộ Bộ Công Thương lần thứ nhất, nhiệm kỳ 2025 - 2030 đã diễn ra. Tại Đại hội, ông Nguyễn Anh Sơn, Bí thư Đảng ủy, Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu đã trình bày tham luận với chủ đề “Cấp ủy lãnh đạo tận dụng thời cơ, vượt qua thách thức, tiến vào kỷ nguyên mới”.

Khẳng định vị thế trên bản đồ thương mại toàn cầu

Theo ông Nguyễn Anh Sơn, 5 năm vừa qua là thời kỳ kinh tế thế giới chứng kiến những biến động nhanh, phức tạp, đa chiều và khó đoán định từ tác động của dịch Covid-19, lạm phát cao ở các nước phát triển, cuộc chiến tại Ukraine, Trung Đông...; nhu cầu đối với hàng hóa nhập khẩu thấp, các nước có xu hướng quay lại tập trung vào thị trường nội địa, tăng cường sử dụng các biện pháp bảo hộ thương mại. Tổng cầu giảm sút cũng kéo theo cạnh tranh ngày càng gay gắt, đặc biệt là các mặt hàng nông sản, thủy sản.

Nhận định rõ tình hình khó khăn, thách thức từ sớm, Cục Xuất nhập khẩu đã chủ động tham mưu cho Lãnh đạo Bộ trong công tác điều hành xuất nhập khẩu; đề xuất các giải pháp tháo gỡ khó khăn, khơi thông cho hoạt động sản xuất, thúc đẩy xuất khẩu, phát triển thị trường xuất khẩu, quản lý nhập khẩu, tạo thuận lợi thương mại. 

Với sự nỗ lực của Bộ Công Thương cùng các bộ, ngành, địa phương, hiệp hội, doanh nghiệp, xuất nhập khẩu đã tận dụng thời cơ, vượt qua thách thức, đạt được những kết quả hết sức tích cực, là điểm sáng trong giai đoạn 2020 - 2025, phản ánh năng lực sản xuất trong nước tăng trưởng cao, môi trường đầu tư, sản xuất, kinh doanh được tạo thuận lợi và kết quả tích cực của công tác hội nhập kinh tế quốc tế. Cụ thể:

Tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam đã tăng từ 545,3 tỷ USD năm 2020 lên 786,9 tỷ USD năm 2024. Tăng trưởng xuất khẩu giai đoạn 2020 - 2024 đạt trung bình 9,6%/năm.

Quá trình hội nhập được khai thác hiệu quả, gắn mở rộng tăng trưởng xuất khẩu với kiểm soát có hiệu quả hoạt động nhập khẩu. Giai đoạn 2020 - 2025 cán cân thương mại luôn đạt thặng dư.

Cơ cấu hàng hóa xuất khẩu duy trì theo chiều hướng giảm hàm lượng xuất khẩu thô, chủ yếu xuất khẩu sản phẩm chế biến, sản phẩm công nghiệp.

Tỷ trọng giá trị xuất khẩu nhóm hàng công nghiệp chế biến trong khoảng 85% kim ngạch xuất khẩu qua các năm. Trong khi đó, tỷ trọng nhóm hàng nhiên liệu, khoáng sản chỉ ở quanh mức 1% tổng kim ngạch xuất khẩu.

Cơ cấu hàng xuất khẩu cũng được đa dạng hóa. Số mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu đạt trên 1 tỷ USD tăng dần, từ 32 mặt hàng năm 2020 lên 37 mặt hàng năm 2024. Trong năm 2024, số mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu trên 2 tỷ USD là 28, số mặt hàng có kim ngạch trên 5 tỷ USD là 14 và số mặt hàng có kim ngạch trên 10 tỷ USD là 8.

“Công tác hội nhập quốc tế và tận dụng cơ hội từ các Hiệp định thương mại tự do cũng đạt được những thành tựu quan trọng, góp phần phát triển xuất khẩu nhanh và bền vững, giảm dần phụ thuộc vào một hay một vài thị trường”, Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu nhấn mạnh.

6 bài học thành công từ thực tiễn phát triển xuất nhập khẩu

Thông tin thêm, ông Nguyễn Anh Sơn cho hay, nhìn lại kết quả đạt được trong thời gian qua, Đảng bộ Cục Xuất nhập khẩu rút ra một số bài học thành công như:

Thứ nhất, Đảng ủy Cục Xuất nhập khẩu quán triệt các chi bộ trực thuộc, cán bộ, đảng viên phải nghiên cứu, quán triệt nhận thức đầy đủ, sâu sắc nội dung các nghị quyết của Đảng. Nghiên cứu, học tập, quán triệt nghị quyết của Đảng là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên.

Thứ hai, chú trọng công tác hoàn thiện hệ thống pháp luật về quản lý ngoại thương, phù hợp với thực tiễn quản lý và tuân thủ các cam kết quốc tế. Trong nhiệm kỳ 2020 - 2025, Cục Xuất nhập khẩu đã trình Chính phủ, Lãnh đạo Bộ Công Thương ký ban hành số lượng lớn văn bản quy phạm pháp luật bao gồm 4 nghị định và 54 thông tư thuộc lĩnh vực xuất nhập khẩu.

“Riêng trong năm 2025, tính đến hết tháng 6, Cục Xuất nhập khẩu đã trình Lãnh đạo Bộ Công Thương ký ban hành 7 thông tư thuộc lĩnh vực xuất nhập khẩu; đã xây dựng để Bộ Công Thương trình Chính phủ 2 nghị định (trong đó 1 nghị định đã được ban hành) và đang xây dựng 4 nghị định”, Cục trưởng Nguyễn Anh Sơn nói.

Thứ ba, đẩy mạnh công tác cải cách thủ tục hành chính, kiến tạo môi trường kinh doanh, đầu tư thuận lợi, thông thoáng, minh bạch cho người dân và doanh nghiệp. Trong số 87 nhiệm vụ của Bộ liên quan đến lĩnh vực của Cục Xuất nhập khẩu, Đảng uỷ Cục đã chỉ đạo phân cấp 47 nhiệm vụ, chiếm 54% trong tổng số nhiệm vụ về xuất nhập khẩu.

“Năm 2025, Cục xem xét đơn giản hoá thành phần hồ sơ hoặc thời gian thực hiện của 44 thủ tục hành chính trong tổng số 85 thủ tục hành chính của Cục. Trong đó, chi phí tuân thủ của 44 thủ tục hành chính này được giảm từ 1.306 tỷ đồng xuống 882 tỷ đồng, tương ứng mức giảm 32,5%”, Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu nêu rõ.

Thứ tư là việc tận dụng các lợi thế do các FTA mang lại hiệu quả hơn. Bên cạnh hoạt động tuyên truyền, phổ biến về các FTA và cách thức tận dụng các FTA, Đảng ủy Cục Xuất nhập khẩu chỉ đạo đơn giản hóa quy trình, thủ tục cấp Giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O), áp dụng cơ chế tự chứng nhận xuất xứ, đẩy mạnh C/O điện tử; song song với tăng cường chống gian lận xuất xứ hàng hóa; tăng cường công tác hậu kiểm tại tổ chức cấp C/O và các doanh nghiệp đề nghị cấp C/O.

Thứ năm, công tác quản lý, điều hành xuất nhập khẩu trong tình hình mới cần theo sát diễn biến thị trường trong và ngoài nước, kịp thời thông tin cho các hiệp hội, doanh nghiệp và phối hợp đồng bộ, nhịp nhàng giữa các bộ, ngành, địa phương, hay các cơ quan, đơn vị trực thuộc các bộ, ngành, địa phương để cùng tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho doanh nghiệp, thúc đẩy sản xuất, phát triển thị trường xuất khẩu.

Thứ sáu, chú trọng công tác thông tin, truyền thông về xuất nhập khẩu. Bên cạnh các hoạt động truyền thông về các FTA, Cục Xuất nhập khẩu phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan biên soạn, phát hành nhiều ấn phẩm thông tin về xuất nhập khẩu.

Xuất nhập khẩu tiến vào kỷ nguyên mới

Cũng theo ông Nguyễn Anh Sơn, giai đoạn 2025 - 2030 dự báo sẽ chứng kiến sự gia tăng cạnh tranh chiến lược toàn cầu về tài nguyên, thị trường, công nghệ và nhân lực chất lượng cao. Phát triển bền vững, tăng trưởng xanh và kinh tế tuần hoàn trở thành xu thế tất yếu của thế giới. Việt Nam cần chủ động thích ứng linh hoạt, tận dụng cơ hội dịch chuyển chuỗi cung ứng và bảo vệ doanh nghiệp trước các rủi ro địa chính trị, chủ nghĩa bảo hộ. Ba yếu tố then chốt được xác định là đa dạng hóa thị trường, tăng cường nội lực và chuyển đổi công nghệ.

Trong bối cảnh đó, mục tiêu phát triển xuất khẩu bền vững theo Chiến lược xuất nhập khẩu đến năm 2030 cần được đẩy mạnh, tập trung vào chuyển dịch cơ cấu xuất khẩu theo chiều sâu, gia tăng sản phẩm có giá trị gia tăng cao, ứng dụng khoa học công nghệ, thúc đẩy kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn.

Đảng ủy Cục Xuất nhập khẩu đề ra 5 nhóm nhiệm vụ trọng tâm:

Một là tổ chức nghiên cứu, quán triệt các chủ trương, nghị quyết lớn của Đảng, coi hội nhập, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số là động lực phát triển xuất khẩu bền vững.

Hai là theo dõi sát tình hình thế giới, tham mưu chính sách xuất nhập khẩu phù hợp, gắn với mục tiêu phát triển kinh tế chung.

Ba là hoàn thiện thể chế, tăng cường quản lý nhà nước, bảo vệ doanh nghiệp Việt Nam, chống gian lận thương mại, thúc đẩy thương mại công bằng.

Bốn là đẩy mạnh thông tin thị trường, hướng dẫn doanh nghiệp khai thác hiệu quả các cam kết quốc tế, nâng cao năng lực cạnh tranh.

Năm là phối hợp địa phương phát triển ngành hàng chủ lực, nông sản đặc trưng, xây dựng thương hiệu đạt chuẩn quốc tế, thúc đẩy tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Với chỉ đạo quyết liệt của Thủ tướng Chính phủ và sự năng động, sáng tạo của doanh nghiệp, sự nỗ lực của Bộ Công Thương cùng các bộ, ngành, địa phương, Đảng ủy Cục Xuất nhập khẩu tin tưởng rằng mặc dù nhiều khó khăn, thách thức trước mắt nhưng giai đoạn 2025 - 2030 sẽ tiếp tục ghi nhận những thành công, dấu mốc phát triển mới của hoạt động xuất nhập khẩu nói riêng và hoạt động của ngành Công Thương nói chung.