Chuyển đổi công nghiệp công nghệ cao để phát triển bền vững

Xu hướng toàn cầu

Theo báo cáo của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), việc tăng cường tự động hóa và ứng dụng công nghệ cao trong phát triển công nghiệp sẽ giúp các doanh nghiệp tăng năng suất lao động lên đến 30% trong vòng 10 năm tới, từ đó giúp giảm sự phụ thuộc vào tài nguyên thiên nhiên và tăng cường khả năng cạnh tranh.

Vì vậy, doanh nghiệp ngành công nghiệp cần đẩy mạnh hoạt động chuyển đổi số trong phát triển công nghiệp. Thực tế, có khoảng 60% sáng kiến chuyển đổi công nghiệp thành công là kết quả của sự hợp tác giữa Chính phủ, doanh nghiệp và người dân trong và ngoài nước.

Theo Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh Phan Văn Mãi, tỷ trọng các ngành công nghiệp công nghệ cao hiện chỉ chiếm khoảng 23% trong tổng GDP của thành phố. Mục tiêu của TP Hồ Chí Minh là nâng tỷ trọng này lên 40% vào năm 2030.

Qua đó, không chỉ duy trì sự đóng góp của thành phố vào nền kinh tế quốc gia mà còn củng cố vị thế dẫn đầu của thành phố trong cả nước và khu vực, duy trì tính cạnh tranh và phát triển bền vững.

"Hiện nay, cả nước nói chung và TP Hồ Chí Minh nói riêng, đang chứng kiến sự thay đổi mạnh mẽ trong thị trường quốc tế, hướng tới các phương thức sản xuất bền vững và có trách nhiệm hơn. Trong đó, nhiều Hiệp định Thương mại tự do thế hệ mới đã đặt ra những tiêu chuẩn cao hơn, gắn kết thương mại với phát triển bền vững. Vì vậy, để duy trì sự hiện diện vững chắc trên thị trường toàn cầu, TP Hồ Chí Minh cần phải đáp ứng những tiêu chuẩn này.

Cụ thể, TP Hồ Chí Minh đã áp dụng một chiến lược kép, kết hợp chuyển đổi xanh và chuyển đổi số; đồng thời, tập trung phát triển các ngành công nghiệp công nghệ cao, đầu tư vào tự động hóa, nhà máy thông minh và công nghệ sản xuất tiên tiến nhằm nâng cấp chuỗi giá trị cho sản phẩm...", Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh Phan Văn Mãi cho biết thêm.

Còn theo Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Minh Hằng, thế giới đang chứng kiến những chuyển đổi mang tính thời đại, điển hình là Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư, mở ra nhiều cơ hội cho sự phát triển bứt phá nhưng cũng đặt ra những thách thức chưa từng có tiền lệ. Phát triển mạnh mẽ của công nghệ số và các công nghệ mới làm thay đổi nhanh chóng các mô hình sản xuất, kinh doanh truyền thống. Trong bối cảnh đó, đẩy mạnh chuyển đổi công nghiệp là giải pháp then chốt giúp các quốc gia tạo ra sự phát triển bứt phá, vươn lên.

“Muốn chuyển đổi công nghiệp thành công, TP Hồ Chí Minh cần xây dựng các mô hình, phương thức hợp tác để cùng nhau kiến tạo hệ sinh thái chuyển đổi công nghiệp. Mặt khác, TP Hồ Chí Minh là đầu tàu kinh tế của cả nước, cần phải tiên phong trong chuyển đổi công nghiệp, để đưa ngành công nghiệp trở thành một động lực tăng trưởng của thành phố trong giai đoạn mới. Khi TP Hồ Chí Minh chuyển đổi công nghiệp thành công sẽ giúp nền kinh tế phát triển bền vững hơn, tạo ra nhiều giá trị kinh tế cao hơn”, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Minh Hằng cho biết thêm.

Đưa TP Hồ Chí Minh phát triển bứt phá

Theo ông Phạm Bình An, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển TP Hồ Chí Minh, ngành công nghiệp của TP Hồ Chí Minh mặc dù đã chuyển đổi sang công nghiệp công nghệ cao từ khá sớm. Cụ thể từ năm 2000 đã có sự dịch chuyển sản xuất công nghiệp, di dời các khu công nghiệp ô nhiễm... Nhiều doanh nghiệp ứng dụng công nghiệp thông minh, có khu công nghiệp công nghệ cao…

Tuy nhiên, việc chuyển đổi sang công nghiệp xanh hiện mới chỉ có những mô hình ban đầu. Phát triển kinh tế tuần hoàn còn nhiều vướng mắc, đang định hình đường hướng phát triển; năng lực cạnh tranh khiêm tốn, thiếu doanh nghiệp dẫn đầu. Các ngành công nghiệp còn phát triển theo chiều rộng, dựa vào lao động nhiều và đã đạt giới hạn, chi phí thuê đất công nghiệp cao.

Chưa kể, gần đây, nền kinh tế TP Hồ Chí Minh đang có dấu hiệu chững lại khi đóng góp của thành phố đang sụt giảm. Cụ thể, năm 2023, giá trị gia tăng của TP Hồ Chí Minh chỉ chiếm 12 tỷ USD và chiếm 19% GDP của thành phố, trong khi tỷ lệ này của cả nước là 32%.

“Để chuyển đổi công nghiệp công nghệ cao theo xu hướng của thế giới, TP Hồ Chí Minh đã triển khai nhiều chính sách chuyển đổi công năng các khu công nghiệp theo hướng ứng dụng công nghệ cao, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh...

UBND TP cũng đã ban hành kế hoạch hành động tăng trưởng xanh với 14 giải pháp như: Đầu tư trang thiết bị, ưu tiên chính sách vốn, thuế, cho thuê đất…

Ngoài ra, TP Hồ Chí Minh cũng đã triển khai chiến lược phát triển vi mạch đến năm 2030 để nâng cao năng suất lao động, tự động hóa ngành công nghiệp…”, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển TP Hồ Chí Minh Phạm Bình An chia sẻ thêm.

Trao đổi kinh nghiệm khi chuyển đổi sang công nghiệp công nghệ cao, bà Kiva Allgood, Giám đốc Trung tâm Sản xuất tiên tiến và chuỗi cung ứng, Thành viên Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) cho biết, các xu thế chủ đạo chuyển đổi công nghiệp trên thế giới chịu tác động của việc xuất hiện liên tục các công nghệ mới.

Sản xuất công nghiệp có sự thay đổi sâu sắc do sự dịch chuyển chuỗi cung ứng cũng như nhu cầu tiêu dùng sản phẩm bền vững ngày càng cao. Sự xuất hiện của trí tuệ nhân tạo (AI) là chìa khoá mới cho công nghiệp sau thời kỳ tự động hoá, robotics (ngành kỹ thuật bao gồm thiết kế, chế tạo, vận hành và ứng dụng robot, cũng như các hệ thống máy tính để điều khiển và xử lý thông tin).

Cũng theo bà Kiva Allgood, TP Hồ Chí Minh nói riêng và Việt Nam nói chung muốn phát triển ngành công nghiệp công nghệ cao cần quan tâm đến công nghệ AI, quan tâm đến đầu tư nguồn nhân lực chất lượng cao… Một khi chuyển đổi ngành công nghiệp thành công thì nền kinh tế cũng sẽ chuyển đổi sang nền kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và phát triển bền vững hơn.

Chia sẻ tại Diễn đàn Kinh tế TP Hồ chí Minh năm 2024, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cho biết, các xu hướng lớn đang thúc đẩy chuyển đổi công nghiệp sẽ đặt ra những thách thức nhưng cũng mang lại những cơ hội đáng kinh ngạc cho TP Hồ Chí Minh và Việt Nam.

Với vị trí rất chiến lược và cơ sở sản xuất đã được thiết lập, đây là thời điểm để TP Hồ Chí Minh, để Việt Nam tiếp tục phát triển, tiên phong trong lĩnh vực sản xuất. Cùng với sự thành lập Trung tâm Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư (C4IR) tại Khu Công nghệ cao ở TP Thủ Đức, TP Hồ Chí Minh, Việt Nam, Chính phủ, ngành công nghiệp, chuyên gia, hãy cùng nhau nắm bắt thời điểm này và định hình tương lai của ngành sản xuất.

Theo Thủ tướng, Trung tâm C4IR tại TP Hồ Chí Minh là một phần trong mạng lưới toàn cầu của Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF). Đây là Trung tâm C4IR thứ 2 tại Đông Nam Á, sau Malaysia và thứ 19 trên thế giới. Vì vậy, việc thành lập Trung tâm C4IR thể hiện vai trò tiên phong của TP Hồ Chí Minh, góp phần đưa Việt Nam hội nhập sâu rộng vào cách mạng công nghiệp 4.0.

Để trung tâm hoạt động thiết thực, hiệu quả, phát huy vai trò, Thủ tướng nêu rõ trách nhiệm của Chính phủ, các Bộ, ngành là phải định hướng, xây dựng thể chế và có chính sách ưu tiên phát triển phù hợp. “TP Hồ Chí Minh quy định rõ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, tạo điều kiện về cơ sở vật chất, cơ chế hoạt động của trung tâm nhanh chóng, thuận lợi, đáp ứng yêu cầu phát triển.

Các doanh nghiệp, các nhà sáng lập hỗ trợ về nguồn lực tài chính, hạ tầng, nhân lực, quản trị. Trung tâm căn cứ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, phát huy tinh thần tự lực, tự cường, tự chủ, chủ động, tích cực hoạt động có hiệu quả”, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh.