Hoàn thiện chính sách phát triển điện gió ngoài khơi

Tiềm năng lớn nhất Đông Nam Á

Tại cuộc họp lần thứ 3 Ban chỉ đạo triển khai thực hiện các cam kết của Việt Nam tại COP26, Thủ tướng đã chỉ đạo các cơ quan liên quan tổng hợp báo cáo Chính phủ về những bất cập trong quy định hiện hành để tạo thông thoáng cho phát triển năng lượng tái tạo; trong đó có hoạt động đo gió, quan trắc, điều tra khảo sát, đánh giá tác động môi trường trên biển, phục vụ phát triển điện gió ngoài khơi. Điều này cho thấy quyết tâm của Chính phủ nhằm đạt được các mục tiêu phát thải ròng bằng 0 đến năm 2050.

Theo kết quả khảo sát của chương trình đánh giá về năng lượng cho Châu Á của Ngân hàng Thế giới (WB), Việt Nam có tiềm năng gió lớn nhất khu vực Đông Nam Á với trữ lượng ước đạt 513.000MW, lớn gấp 200 lần công suất của nhà máy thủy điện Sơn La và hơn 10 lần tổng công suất dự báo của ngành điện Việt Nam năm 2020.

Tuy vậy, Cục Quản lý khai thác biển và hải đảo (Bộ Tài nguyên và Môi trường) cho biết, công nghiệp phát triển điện gió ngoài khơi là lĩnh vực mới không chỉ với Việt Nam mà cả trên thế giới. Vì vậy, quy định pháp luật về lĩnh vực này chưa theo kịp thực tế.

Cụ thể, Nghị định 11/2021/NĐ-CP của Chính phủ về giao biển chưa quy định đầy đủ hồ sơ, tài liệu, trình tự, thủ tục, thời gian giải quyết việc chấp thuận đo đạc, quan trắc, điều tra, khảo sát, đánh giá tài nguyên biển; chưa quy định thời hạn chấp thuận; chưa quy định trách nhiệm của tổ chức, cá nhân phải gửi báo cáo kết quả khảo sát cho các cơ quan quản lý nhà nước. Bên cạnh đó, Bộ Công thương đang nghiên cứu, bổ sung các tiêu chuẩn kỹ thuật phục vụ khảo sát điện gió ngoài khơi như tiêu chí lựa chọn nhà phát triển dự án khi có nhiều đề xuất khảo sát trên cùng một vùng biển hoặc các đề xuất có sự giao thoa, chồng lấn hay tiêu chí xác định diện tích biển tối ưu phục phụ khảo sát điện gió ngoài khơi…

Theo Phó Cục trưởng Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo, Bộ Công thương Phạm Nguyên Hùng, dự thảo Quy hoạch điện VIII đặt mục tiêu phát triển 7GW điện gió ngoài khơi đến năm 2030, trong đó 4GW ở phía bắc và 3GW ở phía nam. Bên cạnh những thuận lợi còn có những vướng mắc cho cả cơ quan quản lý nhà nước và nhà đầu tư, chẳng hạn hạ tầng truyền tải điện, tiêu chuẩn kỹ thuật phục vụ khảo sát điện gió ngoài khơi hầu như chưa có; quy định về đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư các dự án nguồn điện chưa được hoàn thiện. Cũng theo ông Hùng, ở đa số quốc gia phát triển, Chính phủ bố trí nguồn lực để thực hiện khảo sát và tổ chức đấu thầu khu vực biển để nhà phát triển dự án tổ chức nghiên cứu, khảo sát điện gió ngoài khơi. Cách tiếp cận này cần được quan tâm nghiên cứu khả năng áp dụng ở Việt Nam.

Ba nguyên tắc cơ bản

Để đạt mục tiêu phát triển 7GW điện gió ngoài khơi đến năm 2030, Giám đốc Quỹ Chuyển dịch năng lượng Đông Nam Á Sirpa Jarvenpaa cho rằng, Việt Nam cần khảo sát các khu vực xa bờ nhằm xác định các vị trí khả thi có thể phát triển điện gió. Cách tiếp cận là cấp giấy phép cho các đơn vị phát triển dự án thực hiện các khảo sát trên một vùng biển đủ rộng để giúp Chính phủ đưa ra quyết định.

Hoặc Chính phủ cấp giấy phép cho nhà phát triển tư nhân tự thực hiện các khảo sát và cung cấp dữ liệu và kết quả khảo sát cho Chính phủ theo định dạng được quy định trước. Sau đó, Chính phủ đánh giá kết quả khảo sát và quyết định những khu vực nào là phù hợp nhất để phát triển dự án. Trong cách tiếp cận này, có khả năng các khu vực được khảo sát chồng lấn nhau, bởi các nhà phát triển sẽ có xu hướng tập trung vào các vùng mà họ biết là có khả năng xây dựng dự án điện gió ngoài khơi tốt nhất. Ưu điểm của cách tiếp cận này là chuyên môn của nhà phát triển có thể được tận dụng để thực hiện khảo sát và họ có thể được yêu cầu thực hiện bằng chi phí của mình.

Chia sẻ kinh nghiệm, đại diện liên danh T&T và Orsted, Đan Mạch Sebastian Hald Buhl nêu 3 nguyên tắc cơ bản trong công tác giao biển được áp dụng thành công trên thế giới. Đầu tiên là cần "cấp giấy phép khảo sát sớm", bởi công tác khảo sát khu vực dự án thường mất đến 3 năm trong khi các hạng mục như thiết kế chi tiết và mua sắm chỉ có thể được tiến hành sau khi hoàn thành việc khảo sát. Hai là "tránh chồng lấn" do chi phí phát triển một dự án điện gió ngoài khơi công suất 1GW tiêu tốn khoảng 150 triệu USD. Các nhà đầu tư thường do dự không muốn đầu tư khoản tiền lớn nếu không được trao quyền khảo sát độc quyền với khu vực dự án.

Nguyên tắc thứ ba là "tách biệt giấy phép khảo sát với việc chấp thuận phát triển dự án". Điều này cho phép các nhà đầu tư học hỏi và hoàn thiện dần các dự án của mình theo giai đoạn và chuẩn bị tốt hơn cho các vòng tuyển chọn dự án trong tương lai, từ đó xây dựng được một danh mục dự án tốt và tăng tính cạnh tranh trên thị trường.

Theo Đại biểu Nhân dân