Tuyền truyền phòng, chống tham nhũng, tiêu cực: “Điểm nghẽn” và giải pháp tháo gỡ

Nhận diện “điểm nghẽn”

Báo cáo tổng kết công tác nhiệm kỳ 2021-2026 của Chính phủ đã xác định một trong những trọng tâm là tháo gỡ “điểm nghẽn”, “nút thắt” trong hệ thống pháp luật và tổ chức thi hành, trong đó có công tác PBGDPL về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Đây được coi là điều kiện tiên quyết để xây dựng nền pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam minh bạch, liêm chính, kiến tạo và phục vụ Nhân dân.

Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy công tác PBGDPL về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực vẫn bộc lộ nhiều hạn chế. Nổi bật là tình trạng triển khai mang tính hình thức, dàn trải, thiếu sự linh hoạt, chưa gắn với yêu cầu giải quyết các vấn đề dân sinh, xã hội cụ thể. Ở một số cơ quan, đơn vị, việc tổ chức thi hành pháp luật còn thiếu đồng bộ, lúc nhanh lúc chậm, chưa thể hiện sự quyết liệt cần thiết.

Một minh chứng là việc xây dựng chương trình, kế hoạch phòng, chống tham nhũng tại nhiều nơi vẫn mang tính thủ tục, thiếu chiều sâu, chưa xác định rõ nhiệm vụ trọng tâm và giải pháp khả thi. Thực tế tại Hà Nội cho thấy, bộ quy tắc ứng xử của cán bộ, công chức, viên chức mới dừng lại ở khâu tuyên truyền, ký cam kết, kiểm tra, nhắc nhở, trong khi hiệu quả thực chất còn hạn chế.

Đáng lưu ý, một “điểm nghẽn” khác là cơ chế giải trình trong hoạt động công vụ. Nhiều cơ quan vẫn chủ yếu thực hiện dưới dạng báo cáo nội bộ, hành chính, dẫn đến sự thiếu minh bạch, hạn chế khả năng tiếp cận của công chúng và gây khó khăn cho hoạt động giám sát phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.

Đẩy mạnh tuyên truyền pháp luật phòng, chống tham nhũng, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí gắn với công nghệ số và nền tảng trực tuyến. Đồ họa: Dương Anh Minh

Nỗ lực và những yêu cầu đặt ra

Trước những hạn chế đã bộc lộ, nhiều địa phương đã xác định cải cách hành chính (CCHC) gắn với chuyển đổi số là giải pháp trọng tâm. Hà Nội yêu cầu đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính (TTHC) kết hợp ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI). Đà Nẵng đã bước sang giai đoạn gắn CCHC với xây dựng chính quyền điện tử, thành phố thông minh, hiện đã cung cấp tới 1.890 dịch vụ công trực tuyến.

Ở Trung ương, Thanh tra Chính phủ giữ vai trò nòng cốt trong công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật, đã triển khai nhiều giải pháp trọng điểm, có chiều sâu. Trong giai đoạn 2021-2025, Thanh tra Chính phủ đã in ấn, phát hành rộng rãi 2.000 cuốn “Tìm hiểu pháp luật về phòng, chống tham nhũng”, 2.000 cuốn “Hỏi đáp pháp luật về phòng, chống tham nhũng”; đồng thời phát hành miễn phí tờ gấp tìm hiểu Luật Phòng, chống tham nhũng bằng 5 thứ tiếng dân tộc thiểu số để nâng cao khả năng tiếp cận cho đồng bào vùng sâu, vùng xa. Thanh tra Chính phủ cũng đã tham mưu ban hành Kế hoạch số 1695/KH-TTCP nhằm tổng kết 10 năm thực hiện Chỉ thị số 10/CT-TTg về đưa nội dung phòng, chống tham nhũng vào giáo dục, đào tạo; đồng thời thành lập tổ công tác liên ngành để kiểm tra, đánh giá thực tiễn triển khai.

Những kết quả trên cho thấy Thanh tra Chính phủ đã có nhiều nỗ lực, chủ động và sáng tạo, thể hiện rõ vai trò định hướng, dẫn dắt công tác PBGDPL về phòng, chống tham nhũng trong phạm vi toàn quốc. Tuy nhiên, nhìn nhận một cách khách quan, hiệu quả của công tác tuyên truyền vẫn chưa thật sự đáp ứng yêu cầu đặt ra. Các hình thức tuyên truyền vẫn thiên về phát hành tài liệu, tổ chức hội nghị, tọa đàm, trong khi việc ứng dụng công nghệ số, mạng xã hội hay các phương thức truyền thông hiện đại còn hạn chế, chưa tạo được sức lan tỏa rộng rãi tới toàn xã hội. Đây chính là vấn đề cần được tiếp tục tháo gỡ trong thời gian tới để công tác tuyên truyền thực sự đi vào chiều sâu, phát huy hiệu quả bền vững.

Tuyên truyền pháp luật không chỉ dừng ở khẩu hiệu. Đồ họa: Dương Anh Minh

Giải pháp đột phá

Theo nhiều chuyên gia, để khắc phục dứt điểm những tồn tại, công tác tuyên truyền, PBGDPL về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực cần một cách tiếp cận mới mẻ, hiện đại và thực chất hơn. Trọng tâm là đổi mới phương thức, ứng dụng công nghệ số và hoàn thiện thể chế, bảo đảm tính đồng bộ, bền vững.

Ths Nguyễn Thị Hạnh (Trường Cán bộ Thanh tra) cho rằng: “Một đề cương tuyên truyền tốt phải được thiết kế theo nhu cầu tiếp nhận của người dân, doanh nghiệp, cán bộ, công chức, chứ không chỉ dừng lại ở khẩu hiệu”. Do đó, cần tiếp tục đa dạng hóa hình thức tuyên truyền, PBGDPL theo hướng linh hoạt, sáng tạo, phù hợp với từng nhóm đối tượng.

Cần gắn công tác tuyên truyền với giáo dục đạo đức công vụ và xây dựng văn hóa tiết kiệm, chống lãng phí trong từng cơ quan, đơn vị. Điều này vừa tạo sự lan tỏa trong xã hội, vừa góp phần hình thành môi trường liêm chính trong quản trị công.

Ths Nguyễn Thị Hạnh cũng nhấn mạnh, giải pháp đột phá là cải cách mạnh mẽ TTHC trên cơ sở chuyển đổi số và ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI). Việc triển khai rộng rãi các dịch vụ công trực tuyến không chỉ nâng cao tính công khai, minh bạch, mà còn giảm thiểu sự tiếp xúc trực tiếp giữa cán bộ và người dân, từ đó hạn chế tình trạng nhũng nhiễu, gây phiền hà.

Bên cạnh đó, để tăng cường giám sát xã hội, Ths Nguyễn Thị Hạnh cũng khuyến nghị mọi hoạt động chi tiêu công, đầu tư công, đấu thầu, mua sắm tài sản Nhà nước cần được công khai trên các cổng thông tin điện tử. Đây là kênh quan trọng để báo chí, cử tri, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức xã hội tham gia kiểm tra, giám sát, góp phần tạo sức ép công khai, minh bạch và phòng ngừa tham nhũng ngay từ gốc.

Tăng cường tuyên truyền, phổ biến pháp luật về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực không chỉ là nhiệm vụ thường xuyên mà còn là giải pháp căn cơ để xây dựng một nền hành chính liêm chính, minh bạch. Khi những “điểm nghẽn” được tháo gỡ, công tác PBGDPL sẽ thực sự phát huy hiệu quả, góp phần tạo chuyển biến rõ nét trong cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, đáp ứng kỳ vọng của Đảng, Nhà nước và Nhân dân.