Không hợp lý khi bỏ quyền chất vấn Chánh án TAND, Viện trưởng VKSND

Sáng 14/5, thảo luận tại hội trường, bày tỏ cơ bản thống nhất với phạm vi, nội dung trong tờ trình của Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013, đại biểu Nguyễn Thị Ngọc Xuân (đoàn Bình Dương) góp ý vào quyền chất vấn của đại biểu HĐND và đồng tình với các đại biểu đã phát biểu trước về nội dung này.

Theo đại biểu, cần cân nhắc kỹ việc thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy của Tòa án Nhân dân, Viện Kiểm sát Nhân dân (TAND, VKSND) vẫn được tổ chức theo quy mô cấp tỉnh và khu vực tại địa phương.

Do đó, đại biểu Nguyễn Thị Ngọc Xuân kiến nghị giữ nguyên chủ thể này được chất vấn như trong Hiến pháp năm 2013 và Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) tại khoản 5 Điều 33.

Đồng thời, đại biểu kiến nghị bổ sung thêm đối tượng chất vấn là cơ quan Nhà nước khác trong việc thực hiện pháp luật tại địa phương và đối tượng được đại biểu Hội đồng nhân dân chất vấn tại khoản 2, Điều 115 của Hiến pháp.

Theo đại biểu Nguyễn Thị Ngọc Xuân, trước hết, đại biểu HĐND được chất vấn đối với các cơ quan Nhà nước khác trong việc thực hiện pháp luật tại địa phương sẽ giúp cho việc thực hiện trách nhiệm giải trình trong việc thực hiện chính sách, pháp luật và thực thi công vụ trên địa bàn được tốt hơn, nhất là trong điều kiện các cơ quan như VKSND, TAND hay cơ quan thuế, hải quan, kho bạc, bảo hiểm xã hội, ngân hàng chính sách xã hội đều được tổ chức ở cấp tỉnh hoặc khu vực…

Đại biểu Nguyễn Thị Ngọc Xuân (đoàn Bình Dương)

Trong khi đó, việc thực hiện các nhiệm vụ của các cơ quan này liên quan trực tiếp đến thực thi pháp luật, đến các giải pháp thực hiện các mục tiêu, chỉ tiêu phát triển kinh tế xã hội, quốc phòng, an ninh do cấp trên giao.

Cùng với đó, cuộc cách mạng về sắp xếp tổ chức bộ máy theo hướng phân công, phân cấp, phân quyền ngày càng mạnh cho các địa phương và Bộ, ngành Trung ương, trong đó có các cơ quan ngành dọc của Trung ương tại địa phương.

Đại biểu Nguyễn Thị Ngọc Xuân nhấn mạnh, việc mở rộng đối tượng chất vấn sẽ giúp cho đại biểu dân cử nói riêng và cơ quan nhà nước cấp trên nói chung tăng cường giám sát, kiểm soát tốt việc thực hiện quyền lực Nhà nước.

Ngoài ra, thông qua chất vấn của đại biểu HĐND làm rõ trách nhiệm, giải pháp của UBND, các cơ quan Nhà nước có liên quan trong thực thi pháp luật và thực hiện phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Đại biểu cho rằng, với cơ chế chất vấn này sẽ giúp cho việc giám sát việc sử dụng nguồn lực của Nhà nước được hiệu quả.

Đại biểu Phạm Trọng Nghĩa (đoàn Lạng Sơn)

Cũng góp ý về vấn đề này, đại biểu Phạm Trọng Nghĩa (đoàn Lạng Sơn) cho biết, việc bỏ thẩm quyền chất vấn của đại biểu HĐND đối với Chánh án TAND, Viện trưởng VKSND có thể đem lại một số ưu điểm như tờ trình.

Tuy nhiên, đại biểu Phạm Trọng Nghĩa cho rằng chất vấn là một công cụ giám sát quan trọng nhằm đảm bảo các cơ quan nhà nước chịu trách nhiệm giải trình trước đại biểu dân cử và Nhân dân.

"Nếu cho rằng việc chất vấn của đại biểu HĐND đối với Chánh án và Viện trưởng làm ảnh hưởng đến tính độc lập của tư pháp thì sẽ rất khó lý giải quyền chất vấn của đại biểu Quốc hội đối với Chánh án TAND tối cao và Viện trưởng VKSND tối cao", ông Nghĩa nói.

Bên cạnh đó, chất vấn của đại biểu HĐND không nhằm can thiệp vào nội dung xét xử hay truy tố của vụ án cụ thể, mà tập trung vào trách nhiệm quản lý, việc tổ chức thi hành và tuân thủ pháp luật của Chánh án và Viện trưởng. Việc duy trì quyền chất vấn là cần thiết để đảm bảo tính công khai, minh bạch và trách nhiệm trong hoạt động tư pháp.

Theo dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung Luật Tổ chức TAND và Luật sửa đổi, bổ sung Luật Tổ chức VKSND trình Quốc hội thông qua tại kỳ họp này thì mô hình tổ chức của TAND và Viện KSND có 3 cấp: Tối cao, cấp tỉnh và khu vực.

Như vậy, việc trao quyền giám sát, nhất là quyền chất vấn cho đại biểu HĐND cấp tỉnh đối với Chánh án và Viện trưởng cấp tỉnh là phù hợp và khả thi.