Bạo lực nơi công cộng: Hồi chuông báo động về ý thức tuân thủ pháp luật

Hình ảnh vụ việc được cắt từ clip. Ảnh: PV

Hiến pháp Việt Nam là đạo luật cao nhất đã quy định về việc bảo vệ quyền con người. Tại khoản 1 Điều 20 Hiến pháp năm 2013 quy định: “Mọi người có quyền bất khả xâm phạm về thân thể, được pháp luật bảo hộ về sức khỏe, danh dự và nhân phẩm; không bị tra tấn, bạo lực, truy bức, nhục hình hay bất kì hình thức đối xử nào khác xâm phạm thân thể, sức khỏe, xúc phạm danh dự, nhân phẩm”.

Cụ thể hoá Hiến pháp, pháp luật hiện hành đã có đầy đủ quy định để bảo vệ tính mạng, sức khoẻ, danh dự và nhân phẩm của công dân. Luật sư Trần Hà, Giám đốc Công ty Luật TNHH PHAROS (Đoàn Luật sư TP Hà Nội) khẳng định: Hành vi hành hung người khác, dù gây thương tích hay không, đều là hành vi vi phạm pháp luật.

Nếu mức độ thương tích từ 11% trở lên hoặc dưới 11% nhưng có tình tiết tăng nặng, thì người hành hung sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 134 Bộ luật Hình sự.

Còn khi thương tích nhẹ, hành vi vẫn có thể bị xử phạt hành chính với mức tiền theo quy định tại Khoản 5, Điều 7, Nghị định số 144/2021/NĐ-CP ngày 31/12/2021.

Tuy nhiên, vấn đề không chỉ nằm ở mức xử phạt, mà ở chỗ một cá nhân sẵn sàng bỏ qua mọi chuẩn mực ứng xử, pháp luật để giải quyết mâu thuẫn theo bản năng. Điều đó cho thấy ý thức tuân thủ pháp luật của một bộ phận người dân chưa thực sự đầy đủ và kỷ cương xã hội vẫn bị đe dọa bởi những hành vi bột phát, hung hãn.

Điều đáng nói, mâu thuẫn lần này không xuất phát từ những người lớn, mà bắt nguồn từ 2 đứa trẻ. Đây là một tình huống mà người lớn cần đóng vai trò hòa giải, giáo dục, song thay vì giúp trẻ học cách đối thoại và tìm tiếng nói chung, hành vi tấn công lại biến chính người lớn thành “tấm gương xấu” cho các em.

TS Đỗ Lệ Hằng, chuyên gia tâm lý Viện Xã hội cảnh báo: Trẻ em học hỏi hành vi chủ yếu thông qua quan sát. Khi chứng kiến bạo lực, đặc biệt là từ những người lớn xung quanh, trẻ dễ tin rằng sức mạnh cơ bắp là công cụ giải quyết vấn đề. Hệ quả là nguy cơ bạo lực học đường gia tăng và vòng xoáy bạo lực tiếp tục lặp lại từ gia đình ra xã hội.

TS Đỗ Lệ Hằng cho biết thêm, những tổn thương đối với trẻ không chỉ dừng ở cảm giác sợ hãi tức thời. Nhiều nghiên cứu cho thấy, trẻ chứng kiến bạo lực có thể bị sang chấn tâm lý kéo dài, dẫn tới trầm cảm, lo âu hoặc mất niềm tin vào môi trường sống. Đó là những vết sẹo vô hình, nhưng có sức tàn phá mạnh mẽ đối với sự phát triển nhân cách và khả năng hòa nhập xã hội sau này. Một hành vi bột phát của người lớn, vì vậy, có thể để lại di chứng lâu dài cho thế hệ tương lai.

Sự việc ở phường Phương Liệt vì thế cần được nhìn nhận không đơn thuần là một vụ xô xát cá nhân, mà là một biểu hiện của hành vi thiếu kiềm chế, thiếu hiểu biết pháp luật và xem nhẹ hậu quả pháp lý. Do đó, việc xử lý nghiêm minh cá nhân vi phạm là cần thiết để răn đe, nhưng về lâu dài, quan trọng hơn là phải hình thành trong cộng đồng thói quen ứng xử phi bạo lực. Điều này đòi hỏi sự kết hợp giữa giáo dục pháp luật, giáo dục đạo đức và việc tạo dựng các chuẩn mực ứng xử xã hội.

Bạo lực chưa bao giờ và sẽ không bao giờ là giải pháp phù hợp trong cách ứng xử. Khi người lớn dừng bạo lực, trẻ em mới có cơ hội lớn lên trong môi trường an toàn. Muốn vậy, hành vi bạo lực phải bị lên án mạnh mẽ và trừng trị thích đáng theo quy định pháp luật. Có như vậy mới góp phần hình thành văn hoá tuân thủ pháp luật trong một xã hội an toàn - nơi mà mọi mâu thuẫn được giải quyết bằng đối thoại và tôn trọng, chứ không phải bằng bạo lực.