Đẩy mạnh nghiên cứu tạo công nghệ có tính ứng dụng cao trong ngành hóa chất

Tập trung vào các công nghệ chiến lược

Đối với ngành hoá chất Việt Nam hiện nay, việc tăng cường các hoạt động nghiên cứu, phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo phục vụ sự phát triển của ngành là vô cùng cần thiết. Điều này vừa góp phần giúp ngành hoá chất có khả năng phát triển, làm chủ công nghệ lõi, công nghệ chiến lược phục vụ sự phát triển của ngành. Đồng thời, đưa ngành hoá chất tiếp cận sâu các công nghệ xanh, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững.

Theo ông Phùng Mạnh Ngọc, Cục trưởng Cục Hoá chất (Bộ Công Thương), với ngành hoá chất, việc sản xuất không phát thải, tiết kiệm năng lượng đã trở thành một đòi hỏi cấp bách. Đây cũng là định hướng được triển khai khá hiệu quả trong thời gian qua.

“Tại Việt Nam chúng ta cần tập trung vào phát triển các vùng có lợi thế về nguồn nguyên liệu đầu vào, những thứ mà chúng ta có nhu cầu thị trường lớn. Ví dụ như chúng ta đã tận dụng nguồn nguyên liệu apatit để sản xuất axit photphoric cho thực phẩm, bán dẫn, sản xuất phân bón đáp ứng nhu cầu nội địa. Đây là những thành công đáng ghi nhận của ngành hoá chất thời gian qua”, ông Phùng Mạnh Ngọc khuyến nghị.

Trong tương lai, để phát triển công nghệ xanh, hoá chất xanh và hướng tới phát triển bền vững, Việt Nam cần đẩy mạnh công nghệ các công nghệ có tính ứng dụng cao, tạo ra giá trị gia tăng lớn. Đầu tiên là tập trung vào sản xuất nhiên liệu sinh khối để tạo ra hoá chất cơ bản, ví dụ như metanol sinh học. Đây cũng là xu thế mới hiện nay khi hãng tàu biển lớn đã sử dụng metanol sinh học để giảm phát thải.

Việt Nam cũng cần tập trung vào các công nghệ ít phát thải, không phát thải, sử dụng các nguồn năng lượng tái tạo như điện gió, điện mặt trời để sản xuất năng lượng sinh khối hoặc sản xuất hydro, ammoniac xanh; tập trung vào công nghệ sản xuất hóa chất đặc thù có giá trị gia tăng cao.

“Ví dụ như sinh viên đi học phải làm thí nghiệm, đi mua một lít dung môi bình thường có giá khoảng 20.000 đồng nhưng nếu mua dung môi rửa giải sử dụng cho công nghệ sắc ký thì giá có thể lên tới 2 triệu đồng. Thậm chí loại dung môi này nhiều chúng ta khó mua được vì độ tinh khiết của nó rất cao và rất ít hãng sản xuất.Do đó chúng ta cũng nên chý ý đến việc sản xuất tự chủ những sản phẩm như vậy”, ông Phùng Mạnh Ngọc nói.

Ngoài ra, theo Cục trưởng Cục Hoá chất, Việt Nam cũng có thể tập trung thêm vào một số lĩnh vực như: Sản xuất dung môi cho công nghiệp điện tử, bán dẫn, hoá chất xử lý bề mặt, linh kiện điện tử, công nghiệp cao su, tiêu dung, chống ồn ứng dụng trong sản xuất máy bay hoặc dự án tàu cao tốc, công nghệ tổng hợp chiết xuất dược phẩm, công nghệ phẩm, hóa dược, tích trữ năng lượng, sản xuất một số loại hoá chất khác.

Triển khai ứng dụng công nghệ trong quản lý hoá chất

Để phát triển bền vững ngành hoá chất, cần triển khai các nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ trong quản lý nhà nước về lĩnh vực hoá chất trong thời gian tới. Mục tiêu là để nâng cao hiệu quả quản lý, tăng cường truy xuất nguồn gốc, nâng cao chất lượng sản phẩm hoá chất.

“Việc triển khai các mô hình mới như khai báo hoá chất, phê duyệt các tiền chất ma tuý, tiền chất thuốc nố bằng dịch vụ công cấp độ 4 rất quan trọng trong việc giảm bớt thủ tục hành chính, tiết kiệm thời gian, nâng cao hiệu quả quản lý”, ông Phùng Mạnh Ngọc nói và cho rằng, việc quản lý hoá chất phải hướng tới việc truy xuất nguồn gốc hoá chất trong suốt vòng đời từ khi còn là nguyên liệu đến khi thải bỏ.

“Chúng tôi đã phối với Bộ Công an để bắt đầu triển khai thử nghiệm cái VNcheck để truy xuất nguồn gốc một số hóa chất, đồng thời đang có kế hoạch kết nối ứng dụng truy vết đối với những sản phẩm nguy hiểm như thủy ngân, xyanua hoặc là khí cười”, ông Phùng Mạnh Ngọc chia sẻ thêm.

Về những giải pháp tăng cường hiệu quả hoạt động nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ trong ngành hoá chất, ông Phùng Mạnh Ngọc cho rằng, Việt Nam cần xây dựng cơ sở dữ liệu về các đề tài nghiên cứu để theo dõi, cập nhật tiến độ, hiệu quả của các đề tài. Song song với đó, cần tăng cường phân cấp, phân quyền hơn nữa để đảm bảo doanh nghiệp có thể chủ động hơn trong việc tiếp cận các viện, các trường trong nghiên cứu, phát triển khoa học công nghệ, giảm bớt rào cản hành chính, tăng cường hậu kiểm.

Đối với các doanh nghiệp, các trường, các viện cần đề xuất, triển khai những đề tài thiết thực, mang tính ứng dụng cao, tạo nên lợi ích thực tế cho sự phát triển ngành hoá chất. Việt Nam có thể nghiên cứu phát triển những khu công nghiệp tập trung quy mô lớn (khoảng 1.000 ha) để kết nối, thực hiện kinh tế tuần hoàn, kinh tế xanh, sử dụng chung dịch vụ xử lý nước thải, ứng phó sự cố hóa chất...

Việc tăng cường ứng dụng khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo đang mở ra bước chuyển lớn cho ngành hóa chất, từ khâu sản xuất đến quản lý. Những dây chuyền tự động hóa, công nghệ xử lý xanh không chỉ nâng cao chất lượng sản phẩm mà còn giảm đáng kể chi phí và tác động môi trường. Đây chính là nền tảng để ngành hóa chất khẳng định vị thế cạnh tranh và hướng tới phát triển bền vững.